Steeds meer mensen zullen komende tijd waarschijnlijk rente moeten gaan betalen over hun spaargeld. Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) zullen banken namelijk aan meer klanten negatieve spaarrentes doorberekenen, naarmate de rente in Europa langer laag blijft.
Het aantal spaarrekeningen met een negatieve rente is de afgelopen tijd gegroeid. Toch heeft nog maar een beperkt deel van de mensen hiermee te maken, omdat de meeste banken vooralsnog geen negatieve rente berekenen op tegoeden kleiner dan 250.000 euro.
“Hoewel negatieve rentes vervelend zijn voor spaarders, ligt het voor de hand dat banken voor meer klanten negatieve rentes zullen gaan hanteren als de rente lang laag blijft”, stelt DNB in zijn jaarverslag. Daarin roept de toezichthouder mensen en bedrijven ook op om te wennen aan de lage rentes.
Topman Wiebe Draijer van Rabobank noemde negatieve rentes voor kleine spaarders onlangs nog “onwenselijk” en “buitengewoon onwaarschijnlijk”. Maar hij kon net als de andere grote Nederlandse banken niet uitsluiten dat zijn bank de rente die spaarders met een vermogen tot een ton krijgen later nog onder nul moet brengen. Door de situatie staat het verdienmodel van banken flink onder druk. Niet voor niets heeft bijvoorbeeld Rabobank recent een stevige reorganisatie aangekondigd, waarbij komende vijf jaar circa 5000 banen verloren gaan.
Dat de rentes in Europa al lang erg laag zijn komt deels omdat de banken zelf rente moeten betalen over het geld dat ze bij de Europese Centrale Bank (ECB) stallen. Maar economen wijzen er ook op dat structurele ontwikkelingen, zoals vergrijzing en mondialisering, de rentes drukken. Vergrijzing remt bijvoorbeeld de economische groei en daarmee ook inflatie. Ook zorgt die ervoor dat mensen over de gehele linie meer sparen. Dat helpt ook lagere rente in de hand, en deze langetermijnontwikkelingen worden volgens DNB door de coronacrisis zelfs versterkt.
De effecten van de lage rente zijn duidelijk voelbaar voor de gemiddelde Nederlander. Niet alleen de spaarrentes bij banken zijn tot dieptepunten gedaald. Ook de situatie op de huizenmarkt, waar de lage hypotheekrente woningprijzen opdrijft, wordt nijpend. Verder heeft de lage rente effect op de prestaties van pensioenfondsen en verzekeraars.
Onlangs leek er even een omslag aanstaande als het gaat om de rente. De rente op met name Amerikaanse staatsleningen is al enige tijd aan het oplopen door de verwachting dat het coronasteunpakket van president Joe Biden de economische groei gaat stimuleren. Beleggers werden daardoor nerveus omdat ze vreesden dat centrale banken binnenkort wel eens zouden kunnen gaan beginnen aan het afbouwen van hun steunmaatregelen, met verdere rentestijging tot gevolg. Maar de ECB en de Amerikaanse Federal Reserve waren er snel bij om die gevoelens in de markt weg te nemen. De ECB besloot zelfs om de rentestijgingen op de financiële markten tegen te gaan door het wekelijkse tempo waarmee schuldpapier wordt opgekocht aanzienlijk op te voeren.