De uitspraak in de milieurechtszaak tegen Shell zal er niet direct voor zorgen dat buitenlandse bedrijven Nederland verlaten. “Maar als je nu overweegt om je in Nederland te vestigen, neem je dit wel mee”, denkt Kars de Graaf. De hoogleraar bestuursrecht en duurzaamheid aan de Rijksuniversiteit Groningen voorziet ook de mogelijkheid dat bedrijven vaker voor de rechter gedaagd zullen worden.
Echte gevolgen voor het vestigingsklimaat zullen er niet meteen zijn. “Er komt ongetwijfeld nog een hoger beroep en dan is het afwachten of het vonnis hetzelfde uitvalt, want het is echt een interpretatie van het recht door de rechter.” Bovendien zijn er ook in andere landen al zaken tegen bedrijven geweest, al hadden die minder succes.
Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland denken eveneens dat bedrijven sowieso al hun best doen om aan het klimaatakkoord van Parijs te voldoen en dat deze uitspraak niet onmiddellijk afschrikt. Zij zien wel een belangrijke rol voor de overheid om te zorgen dat het vestigingsklimaat in orde blijft. “We moeten het aantrekkelijk maken om juist in Nederland te verduurzamen. Dan blijven banen behouden.” De ondernemersverenigingen bestuderen de uitspraak nog verder.
Overheden werden al vaker door de rechter verplicht meer te doen om opwarming van de aarde te beperken, maar bij bedrijven gebeurde dat nog niet. De Graaf zag dan ook dat er door juristen verrast werd gereageerd op de uitspraak. “De maatschappelijke zorgvuldigheidsnorm heeft nu ook ineens een milieutoepassing gekregen en dat is nieuw.”
Toch is de uitspraak niet direct op ieder bedrijf toepasbaar. “De rechter besloot vooral dat de klimaatplannen van Shell niet ver genoeg gingen.” Eiser Milieudefensie kon dan ook aantonen wat dat beleid was in de afgelopen jaren en dat Shell daarmee niet genoeg deed.
Voor Shell is het wellicht een mogelijkheid verder te gaan dan het concern tot nu toe wilde. “Tegen krachten rondom het bedrijf die niet te veel wilden doen om CO2-uitstoot te beperken, kan de directie nu wijzen op deze uitspraak”, stelt De Graaf.