Nederland moet rekening houden met tegenmaatregelen door China vanwege het besluit van het kabinet om de export van hoogwaardige chipmachines van ASML naar het land verder aan banden te leggen. Dat zeggen analisten van Instituut Clingendael en The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). Vooralsnog heeft China geen stappen aangekondigd, maar wel gezegd ontstemd te zijn en bezwaar aan te tekenen bij de Nederlandse politiek tegen het besluit.
“Op basis van ervaringen uit het verleden en handelsconflicten van China met andere landen is de kans zeker aanwezig dat China iets zal doen. Het is wel heel moeilijk te voorspellen hoe die stappen eruit zullen zien en wanneer die dan komen. Dat kan morgen maar ook pas over een halfjaar”, aldus onderzoeker Maaike Okano-Heijmans van Instituut Clingendael.
Het zou dan kunnen gaan om “pesterijen” zoals vertragingen bij de invoer van Nederlandse goederen bij de Chinese douane, waarbij wordt gezegd dat er “administratieve problemen” zijn. Ook heeft China bij eerdere handelsconflicten beperkingen opgelegd bij bijvoorbeeld toerisme of export van zeldzame metalen. Het is volgens haar vooral belangrijk dat Nederland de steun heeft van de Europese Unie in een conflict met China. “Je hebt dan liever een Europees schild. Samen staan we sterker.”
Analist Joris Teer van HCSS zegt dat Nederland tot dusver “de dans is ontsprongen” als het gaat om Chinese sancties, ondanks dat eerder al rode lijnen van Beijing werden overschreden. “Zo nam de Tweede Kamer een motie aan die stelde dat er genocide plaatsvindt in Xinjiang. Ook onthoudt de regering vanaf 2019 al een exportvergunning voor ASML om zijn nieuwste technologie naar China uit te voeren. Grootschalige vergelding is tot nu toe uitgebleven. Dat kan zijn omdat wij op technologievlak veel te bieden hebben.”
Hij stelt verder dat de afhankelijkheid van China voor bijvoorbeeld grondstoffen, zoals gallium, zeldzame aardmetalen en kobalt, erg groot is. “Een handvol democratieën in Europa, Azië en Amerika maken misschien de chips, maar China maakt de grondstoffen waarvan die chips gemaakt worden. China kan verschillende drukpunten inzetten tegen Nederland en Europa.”
Overigens heeft China volgens Okano-Heijmans het grootste probleem met de Verenigde Staten en niet zozeer met Nederland. Bovendien heeft China de EU ook hard nodig op het gebied van handel en diplomatie, zegt ze. “Als je ruzie hebt met de ene dan wil je geen ruzie met de ander. Dat maakt de kans op een keiharde response tegen Nederland weer wat kleiner.”