AEX-index op beurs Amsterdam ging veertig jaar geleden van start

De belangrijkste graadmeter op de Amsterdamse beurs, de AEX-index, is zaterdag veertig jaar oud. Toenmalig directeur Tjerk Westerterp van de optiebeurs bedacht de index in 1983. Op 4 maart van dat jaar ging de EOE-index (of European Options Exchange) van start met dertien Nederlandse bedrijven. Sinds 1994 gaat de graadmeter als AEX-index door het leven.

Vernieuwend aan de AEX-index was dat het de eerste Europese graadmeter was die continu werd berekend. Daarvoor berekende het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) maar één keer per dag een beursindex met daarin alle bedrijven met een notering aan de Amsterdamse beurs.

De AEX was daarmee haast een jaar eerder dan de Londense FTSE 100, die op 3 januari 1984 van start ging. In 1988 volgde Parijs met de CAC40 en kreeg ook de beurs in Frankfurt met de DAX zo'n continu berekende index.

Voor de nieuwe graadmeter kwam Westerterp op de achterkant van een sigarenkistje tot dertien bedrijven die moesten worden opgenomen: ABN Bank (nu onderdeel van ABN AMRO), Ahold (nu Ahold Delhaize), Akzo (nu AkzoNobel), Amro Bank (nu onderdeel van ABN AMRO), Gist-Brocades (opgegaan in DSM), Heineken, Hoogovens (niet meer beursgenoteerd), KLM (nu Air France-KLM), Royal Dutch Shell, Nationale Nederlanden (nu NN), Philips, Unilever en Nedlloyd (gefuseerd met P&O en later overgenomen door Maersk). Drie maanden na de start kwam daar ook Aegon bij.

De index startte op 100 (of omgerekend naar euro's 45,38) en stond aan het einde van het jaar meer dan 60 procent hoger. Dat was gelijk het beste beursjaar in het bestaan van de index. 2008 was het slechtste. Toen verdween meer dan de helft van de waarde tijdens de financiële crisis.

Nu zitten er 25 toonaangevende beursbedrijven in de index. Ahold Delhaize, Heineken, DSM, Shell, NN, Philips, Unilever, AkzoNobel en Aegon zitten daar vier decennia later nog steeds bij. Air France-KLM en ABN AMRO Bank zitten in de MidKap.

Maandag staat Euronext Amsterdam, zoals de beurs in de hoofdstad tegenwoordig heet, stil bij de verjaardag van de AEX-index met een speciale gongceremonie. Verschillende kinderen en kleinkinderen van bedenker Westerterp openen dan de handelsdag met een gongslag, laat een woordvoerster weten. Later dit jaar worden nog meer activiteiten gepland, zoals andere gongceremonies.