Banken trekken samen op in strijd tegen witwassen

Nederlandse banken bundelen hun krachten in de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering. Zij richten samen een organisatie op die individuele transactiegegevens bij elkaar brengt en doorspit op aanwijzingen van criminele netwerken. Het zogeheten Transactie Monitoring Nederland (TMNL) begint naar verwachting eind dit jaar de eerste gegevens te verwerken en is over anderhalf jaar volledig operationeel.

De initiatiefnemers zijn ING, ABN AMRO, Rabobank, Volksbank en Triodos Bank. Ze blijven ook individueel zoeken naar mogelijke witwaspraktijken en zien de nieuwe organisatie als belangrijke aanvulling hierop. Samen investeren ze "tientallen" miljoenen in TMNL, waar over zo'n vijf jaar waarschijnlijk honderden mensen werken. Andere financiële concerns zijn welkom om zich aan te sluiten.

De banken hopen dat het ze samen beter lukt om in de wirwar van de vele miljarden transacties per jaar criminele netwerken op het spoor te komen. Uit een verkennend onderzoek, dat de instellingen vorig jaar deden, komt naar voren dat met gezamenlijke monitoring patronen duidelijk worden die bij individueel opsporen per bank niet zichtbaar zijn.

Daarnaast willen de banken door TMNL doeltreffender worden. "Het begint bij ons. Wij moeten met betere en effectievere meldingen komen", vertelt Jeroen Rijpkema die vanuit de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) meewerkt aan de nieuwe instelling. Volgens hem gaan er bij de banken momenteel vaak bellen rinkelen voor ongebruikelijke transacties waarmee uiteindelijk niets mis blijkt te zijn. Al deze transacties moeten de banken melden bij de Nederlandse Financial Intelligence Unit (FIU) die op zijn beurt verdachte zaken doorgeeft aan politie en justitie.

TMNL gaat in eerste instantie toezien op de zakelijke transacties. Het betalingsverkeer van de particuliere rekeningen komt er later bij, vertelt Rijpkema. "Wij willen eerst de wetswijziging afwachten." Nederland werkt momenteel aan aanvullende wetgeving tegen witwassen.

Uit onderzoek blijkt dat in Nederland naar schatting jaarlijks voor 16 miljard euro wordt witgewassen, aldus de NVB. De laatste jaren kwamen pijnlijke tekortkomingen bij Nederlandse banken naar boven. Zo trof ING in 2018 een megaschikking met het Openbaar Ministerie van 775 miljoen euro wegens tekortschieten bij het tegengaan van witwassen. ABN AMRO hangt mogelijk ook een flinke boete boven het hoofd. Het OM is nog altijd bezig met zijn onderzoek naar mogelijke overtredingen bij de bank.