BDO: een op de drie gemeenten sloot coronajaar 2020 met tekort

Ruim één op de drie gemeenten in Nederland heeft coronajaar 2020 afgesloten met een tekort. Dat komt naar voren uit de jaarlijkse Benchmark Nederlandse gemeenten van BDO Accountants & Adviseurs. Volgens het onderzoek kampen gemeenten met structurele financiële uitdagingen, vooral door hogere kosten in het sociaal domein met daarin onder andere zorg- en jeugdtaken. Deze kosten stegen in 2020 met 3 miljard euro, 12 procent meer dan een jaar eerder. Dat komt neer op 1669 euro aan zorgkosten per inwoner.

Het resultaat van alle gemeenten was in 2020 4,6 miljard euro positief, waar dat een jaar eerder nog 747 miljoen euro negatief was. De onderlinge verschillen per gemeenten zijn echter enorm. Daarbij was het positieve resultaat vooral het gevolg van eenmalige voordelen zoals de verkoop van de Eneco-aandelen door 44 gemeenten. Daarmee was een bedrag van 4,1 miljard euro gemoeid.

Verder hebben gemeenten een aanvullende bijdrage van 1 miljard euro ontvangen voor jeugdzorg. Ook de coronasteun was 1 miljard euro. Ook gaven gemeenten minder geld uit omdat er door corona minder evenementen en andere activiteiten werden georganiseerd. Volgens BDO camoufleren deze eenmalige effecten de "onderliggende zorgelijke situatie".

De tekorten doen zich vooral voor in Utrecht, Drenthe en Limburg. Nog steeds één op de vijf gemeenten heeft volgens BDO een solvabiliteit onder de kritische grens van 20 procent. Zo’n 8 procent van de gemeenten geeft aan dat de buffers niet toereikend zijn voor het opvangen van mogelijke tegenvallers. Van de gemeenten met meer dan 100.000 inwoners heeft de gemeente Westland de minste score. Ook Groningen en Zaanstad scoren laag. Tilburg, Dordrecht en Zoetermeer hebben hun zaken het beste op orde.

BDO constateert op basis van de cijfers en een recente publicatie van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) dat gemeentelijke investeringen in wegen, scholen en andere voorzieningen de afgelopen twee jaar afnamen. Volgens BDO houdt dit "zonder twijfel" verband met de financiële tekorten van de afgelopen jaren en de bezuinigingen die gemeenten hebben doorgevoerd. "Dat wordt nog extra versterkt door de impact van corona", zo klinkt het.

BDO spreekt verder van een verschralend effect op de voorzieningen en het lokaal bestuur van de gemeenten. Gemeenten zouden ook een forse stijging aan gemeentelijke belastingen hebben doorgevoerd. Daarbij wijst BDO naar cijfers van onderzoeksinstituut COELO.

Volgens BDO verwachten 208 gemeenten dit jaar een tekort, terwijl er 132 uitgaan van een overschot. Bij elkaar zal het tekort uitkomen op 1 miljard euro. Vooral in Zuid- en Noord-Holland verwachten gemeenten rode cijfers.