Bouwinstituut: woningbouw zakt verder terug zonder nieuw beleid

Het huizentekort in Nederland dreigt verder op te lopen als er niet snel nieuw overheidsbeleid komt. De afgelopen jaren is zwaar ingezet op subsidies, maar die zijn volgens het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) maar beperkt effectief. Zonder extra maatregelen zakt de nieuwbouw van woningen op de korte termijn waarschijnlijk verder in, voorziet het kennisinstituut in een nieuwe studie.

Bekend is dat er in Nederland al tijden minder woningen bijgebouwd worden dan het kabinet beoogt. Het streven is om er jaarlijks 100.000 huizen bij te krijgen. Maar die ambitie raakt alleen maar verder uit beeld, constateert het EIB. Het aantal vergunningen voor nieuwe huizen bedroeg in 2021 nog zo'n 80.000, dit jaar waarschijnlijk maar 60.000. Op deze voet verder gaan zou betekenen dat de nieuwbouw op de korte termijn extra terugvalt. En bezien over een iets langere periode zou het zo ook nooit lukken om op meer dan 75.000 nieuwe woningen per jaar uit te komen.

Het EIB pleit voor een pakket aan structurele maatregelen. Een van de meest kansrijke hierbij is het aanwijzen van kleinschalige woonlocaties in het groen, stellen de kenners. Volgens hen wordt er de laatste tijd namelijk veel te veel ingezet op woningbouwprojecten in de binnenstad en dat is helemaal niet handig en erg duur.

Ook stelt het EIB voor om de inkomensnormen voor starters bij de hypotheekverstrekking te verruimen. Nu lukt het hen vaak niet om voldoende financiering te krijgen voor een huis. Zo'n verruiming zou de vraag naar huizen aanwakkeren en dat zou het interessanter maken voor ontwikkelaars om meer woningen te bouwen.

Om de dip in de nieuwbouw op de korte termijn terug te dringen stelt het instituut ook een tijdelijk pakket van financiële maatregelen voor. Dan gaat het bijvoorbeeld om een opkoopfonds waarmee de overheid rechtstreeks in projecten zou kunnen investeren waarvoor in de voorverkoop nog niet voldoende kopers zijn gevonden.

Het kabinet stelde in 2019 met de Woningbouwimpuls nog 1 miljard euro beschikbaar voor de bouw van tienduizenden betaalbare woningen in regio's waar de schaarste het grootst is. Maar die oplossing was volgens het EIB geen slim idee. "Kernprobleem hier was dat de meeste projecten zonder de subsidie vaak ook waren doorgegaan." Ook verdrongen de projecten die subsidie kregen andere projecten die daardoor juist vertraagden. Volgens het EIB geldt dit ook voor de Startbouwimpuls, een andere subsidieregeling die door het kabinet is opgezet.