CPB: zorgen over brexit en handelsoorlog

De risico's die de Nederlandse financiële stabiliteit in de weg kunnen zitten, komen vooral vanuit het buitenland. Het Centraal Planbureau (CPB) bestempelt in een risicorapportage over de financiële markten zaken als een chaotische brexit, een escalatie van de handelsoorlog met de VS en een lage of juist sterk stijgende rente als mogelijke problemen.

Verder worden het versoepelen van regels voor Amerikaanse banken door de regering-Trump en ontwikkelingen in Italië als risico's aangeduid. Het CPB merkt bij dat laatste op dat Nederlandse banken en andere financiële instellingen weinig schuldpapier van Italiaanse banken of de overheid bezitten. Een door Italië ingezette Europese recessie kan evengoed ons land treffen. Met name in Zuid-Europa kampen veel banken nog met structurele problemen zoals overcapaciteit en probleemleningen.

Nederland heeft volgens het CPB zijn zaken goed op orde om de buitenlandse risico’s het hoofd te kunnen bieden. De financiële positie van banken en ook de overheidsfinanciën zijn volgens het bureau op orde. Maar wel is het herstel ten opzichte van de financiële crisis nog broos. Naast banken geldt dat ook voor verzekeraars en pensioenfondsen die problemen hebben met hun dekkingsgraden als gevolg van aanhoudende lage rentes.

Ook wijzen de onderzoekers op de sterk stijgende prijzen op de huizenmarkt en digitale kwetsbaarheden bij financiële instellingen waar meer aandacht voor moet zijn. Ook zijn Nederlandse financiële instellingen, bedrijven en huishoudens afhankelijk van internationale renteontwikkelingen.

Een te snelle rentestijging kan betalingsproblemen veroorzaken bij huishoudens en bedrijven met hoge schulden. Verder zouden investeringen minder kunnen worden omdat lenen ook duurder wordt. Verder zou er druk kunnen ontstaan op de winstgevendheid van banken omdat betaalde rentes dan hoger zijn dan de veelal langlopende ontvangen rente. Geen of een beperkte rentestijging zorgt er juist voor dat huishoudens en bedrijven meer schuld opbouwen, ook omdat meer risico's worden genomen.