EU-lidstaten lijken aan te koersen op akkoord over noodplan gas

De EU-ministers van energie sluiten dinsdag naar verwachting een compromis over gasbesparingen. Zo moet worden voorkomen dat huishoudens en essentiële voorzieningen als ziekenhuizen de komende winter letterlijk in de kou komen te staan indien Rusland de gastoevoer verder of helemaal afsluit. Volgens het noodplan zullen alle landen de komende maanden vrijwillig 15 procent minder gas consumeren.

De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de Europese Unie, presenteerde vorige week een energienoodplan met de naam Save gas for a safe winter (Spaar gas voor een veilige winter) omdat ze er geen vertrouwen in heeft dat het Russische gas zal blijven vloeien. Volgens een woordvoerder past de aankondiging maandag van het Russische staatsgasconcern Gazprom dat het woensdag de gaslevering via de belangrijke pijplijn Nord Stream 1 verder verlaagt naar 20 procent van de maximale capaciteit "precies in het scenario" waar de commissie voor waarschuwt.

Brussel ziet niet alleen een risico voor dagelijkse zaken als verwarming en koken, het afsluiten van de gaskraan kan ook de economie schaden. Dat zou alle EU-landen treffen, ook lidstaten die minder of niet afhankelijk zijn van Russisch gas en het nut van energiebesparingen niet direct inzien. De commissie vreest dat bij een volledige Russische leverantiestop de Europese economie tot 1,5 procent kan krimpen en roept de lidstaten op tot solidariteit met elkaar.

Het gasnoodplan werd maandag besproken door de EU-ambassadeurs als voorbereiding op de bijeenkomst van de energieministers in Brussel. Volgens ingewijden is er veel weerstand tegen de wens van de commissie om in geval van nood, bijvoorbeeld als de aanvoer van gas stokt of de vraag hard oploopt, te kunnen ingrijpen door besparingen verplicht te stellen. Minister Rob Jetten, die ook naar Brussel afreist, meldde de Tweede Kamer maandag dat Nederland er niet tegen is om landen te dwingen gas te besparen bij dreigende tekorten. Maar dat moeten de lidstaten onderling uitmaken en niet de commissie, vindt hij.