Ierland: vooraf niet gewaarschuwd over intrekken brexitprotocol

Aan Ierland is niks gevraagd door de Europese Commissie over het voornemen om de export van coronavaccins naar Noord-Ierland aan banden te leggen. Dat heeft Thomas Byrne, de Ierse minister van Europese Zaken gezegd. Het besluit had volgens de BBC kunnen leiden tot controles aan de grens tussen EU-lidstaat Ierland en het Britse Noord-Ierland, maar is snel weer ingetrokken na kritiek.

Volgens Byrne is er "overduidelijk" een fout gemaakt. Het is nog te vroeg om te zeggen wat er precies is gebeurd, zei Byrne tegen de Ierse radiozender Newstalk, maar het is volgens hem wel duidelijk dat de gevolgen van het activeren van het zogenoemde artikel 16 "niet volledig zijn uitgedacht". "Dat is jammer, maar het leert ons nu een les", zei hij. Het artikel, waarmee delen van de overeenkomst in bepaalde omstandigheden eenzijdig terzijde kunnen worden geschoven, is bedoeld als laatste redmiddel om ernstige handelsverstoringen in Noord-Ierland na brexit te voorkomen.

Volgens het brexitprotocol moeten alle producten zonder controles vanuit de EU naar Noord-Ierland vervoerd kunnen worden. De Europese Commissie besloot om zich te beroepen op artikel 16 na een conflict tussen de Europese Commissie en farmaceut AstraZeneca. De farmaceut deelde mee dat in het eerste kwartaal veel minder doses van het vaccin geleverd worden dan eerder beloofd. In plaats van 80 miljoen schroefde de farmaceut de levering terug naar 31 miljoen doses. Dat vertrouwde de EU niet, waarop het besloot de hele productielijn van de farmaceut door te lichten. De EU stelde uitvoercontroles in op vaccins die in de EU worden gemaakt. Brussel wilde met een beroep op artikel 16 vermoedelijk voorkomen dat vaccins via 'achterdeur' Noord-Ierland toch ongecontroleerd naar het Verenigd Koninkrijk vervoerd konden worden.

Ook de Britten zeiden vrijdag al niet van tevoren te zijn ingelicht. Intussen wil de Noord-Ierse premier Arlene Foster helemaal van het protocol af. "Het protocol is onwerkbaar", heeft ze tegen de BBC gezegd. Volgens Foster zorgt het protocol daarnaast voor "aanzienlijke spanningen". Foster zei dat ze bij de Britse en Ierse overheden zal aandringen op het schrappen van de brexitregelingen.

De Wereldgezondheidsorganisatie levert ook kritiek op de zet van de EU, en zegt dat dat soort maatregelen het risico hebben dat de pandemie langer kan duren, omdat het langer duurt voordat mensen gevaccineerd kunnen worden.