Mensenrechten- en klimaatregels EU voor bedrijven dichterbij

Grote bedrijven in de Europese Unie moeten volgens de EU-landen zorgen dat zij en bijvoorbeeld hun leveranciers en onderaannemers de mensenrechten en het klimaat niet schaden. Nieuwe EU-regels die dat moeten waarborgen zijn met de steun van de lidstaten een grote stap dichterbij. De lidstaten willen de regels de eerste jaren wel reserveren voor alleen de allergrootste bedrijven.

De regels voor 'gepaste zorgvuldigheid' moeten bedrijven aanzetten tot maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ze moeten niet alleen zelf correct te werk gaan, maar ook opletten dat het niet elders in hun 'activiteitenketen' van grondstof naar klant misgaat. Dat een Bengaalse kledingfabriek bijvoorbeeld kinderen aan het werk zet of een grondstofleverancier het regenwoud platbrandt. Bedrijven kunnen dan aansprakelijk gesteld worden of moeten vrezen voor boetes.

Minister Micky Adriaansens (Economische Zaken) is "uiteindelijk best blij" met de plannen. Ze spreekt van "een goede stap vooruit", al is het bij de uitwerking wel opletten of de administratieve rompslomp vooral voor kleine bedrijven niet te zwaar wordt. Mkb-bedrijven vrezen voor allerlei eisen van grote afnemers, die bang zijn het te moeten bezuren als zij over de schreef gaan. Maar Adriaansens denkt dat kleine bedrijven daartegen "voldoende beschermd" worden. Maar "we moeten dat goed in de gaten houden", erkent ze.

De economieminister was verder "faliekant" tegen het persoonlijk aansprakelijk stellen van bestuurders van bedrijven, dat de Europese Commissie had voorgesteld. Daar heeft ze naar eigen zeggen bij haar collega-ministers van de andere EU-landen gehoor voor gevonden.

De ministers zwakken de oorspronkelijke plannen ook op een andere manier af. Ze willen de nieuwe regels de eerste drie jaar voorbehouden aan bedrijven met meer dan 1000 werknemers en een jaaromzet van minstens 300 miljoen euro. Het dagelijks bestuur van de EU had voorgesteld die op te leggen aan half zo grote bedrijven. Twee jaar later zouden dan ondernemingen met minimaal 250 werknemers en een jaaromzet van 40 miljoen euro in risicovolle sectoren zoals de mijnbouw of kledingindustrie aan de beurt zijn.

De EU-landen gaan nu onderhandelen met het Europees Parlement om tot definitieve wetgeving te komen. Het duurt nog zeker tot 2024 voor die zal ingaan. Het parlement wil juist strengere eisen. Het stuurt er bijvoorbeeld op aan de regels ook voor alle banken en investeerders te laten gelden.

Hulporganisatie Oxfam Novib hoopt dat het parlement de EU-plannen nog weet aan te scherpen, want die "schieten op cruciale punten tekort". Daarnaast moet Nederland zelf dan maar in zijn eentje krachtiger stappen zetten, aldus Oxfam.