Von der Leyen wil grondstoffenclub met VS als wapen tegen China

De voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen stelt de oprichting voor van een "grondstoffenclub" met de Verenigde Staten om het monopolie van China op grondstoffen die het Westen nodig heeft voor de groene transitie te doorbreken. Tegelijk stelt ze dat de EU haar regels voor staatssteun "voor enkele jaren" moet versoepelen om Europese overheidsinvesteringen in de verduurzaming van de economie te vergemakkelijken.

Ze schrijft dat in een brief aan de 27 EU-leiders die donderdag in Brussel bijeen zijn. Von der Leyen stelt een vierpuntenplan voor om te zorgen dat ondanks de hoge energieprijzen en de onzekerheden rond de oorlog in Oekraïne de beoogde verduurzaming in Europa niet in gevaar komt. De EU heeft afgesproken in 2050 klimaatneutraal te zijn. Volgens Von der Leyen moet de inzet van hernieuwbare energiebronnen worden opgevoerd. Ze vindt ook dat er meer Europees geld nodig is om landen die onvoldoende financiële draagkracht hebben te helpen met een snellere overgang naar een schonere economie.

Hoe Europa het hoofd moet bieden aan de huidige economische uitdagingen staat hoog op de agenda van de EU-top. De hoge energieprijzen ondermijnen de Europese concurrentiekracht op het wereldtoneel, schrijft de commissievoorzitter, en veel bedrijven zijn gedwongen hun toekomstige investeringsbeslissingen te heroverwegen. Brussel is bezorgd dat veel ondernemingen hun activiteiten zullen verplaatsen naar buiten de EU, wat gevolgen zou kunnen hebben voor hele toeleveringsketens.

Premier Mark Rutte wil graag meedenken over hoe Europese bedrijven sneller geld krijgen uitgekeerd uit bestaande Europese fondsen voor groene en tech-projecten maar blijft "terughoudend" als het om meer, nieuwe subsidies gaat. "We moeten geen nieuw geld zoeken, maar kijken binnen de zevenjaarsbegroting en wat er in potjes zit", reageerde hij in Brussel op de brief. Volgens de premier is het wel "heel sterk" dat Von der Leyen "de EU neerzet als een continent met zelfvertrouwen, ook in relatie tot de VS".

De relatie met Washington is momenteel gespannen omdat de Amerikaanse regering heeft besloten te investeren in verduurzaming in de eigen industrie door middel van belastingvoordelen en subsidies. De zogeheten Inflation Reduction Act (IRA) waarin dit is geregeld en die in januari ingaat geeft de Amerikaanse industrie volgens de EU een concurrentievoordeel. Om een handelsconflict te voorkomen zijn de EU en de VS al een tijdje in gesprek over een oplossing. Volgens Rutte lijken de VS "bereid om de Europese zorgen over IRA een plek te geven".