WTO blij met compromis vaccinpatenten, maar nog geen akkoord

Het hoofd van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) is erg blij met het compromis dat de Europese Unie, de Verenigde Staten, India en Zuid-Afrika hebben gesloten over het vrijgeven van patenten op coronavaccins. Maar directeur-generaal Ngozi Okonjo-Iweala waarschuwt tegelijkertijd dat er nog details moeten worden uitgewerkt voordat armere landen daadwerkelijk gratis gebruik mogen maken van gepatenteerde kennis.

Vanaf het moment dat er vaccins tegen Covid-19 in de maak waren, pleitten ontwikkelingslanden onder leiding van India en Zuid-Afrika voor het tijdelijk vrijgeven van patenten op die beschermingsmiddelen. Dat zou armere landen de mogelijkheid moeten geven zelf genoeg vaccins te maken om de eigen bevolking te vaccineren.

De Verenigde Staten schaarden zich uiteindelijk achter het voorstel, maar onder andere de EU zag er niets in. Het weggeven van beschermde kennis zou innovatie door farmaceuten belemmeren en ontwikkelingslanden zouden zonder geavanceerde fabrieken toch weinig met de gratis patenten kunnen beginnen, was de gedachte.

In de nacht van dinsdag op woensdag kwam het nieuws naar buiten dat de vier hoofdrolspelers een compromis hadden gesloten. Naar verluidt mogen alleen ontwikkelingslanden gebruikmaken van vrijgegeven vaccinpatenten als ze niet meer dan 10 procent van hun vaccins exporteren. Maar Okonjo-Iweala waarschuwt onder andere dat er binnen de Europese Unie zelf nog overeenstemming moet komen over het compromis.

De Amerikaanse handelsgezant Katherine Tai benadrukte ook al dat er nog geen definitieve tekst voor een akkoord is opgesteld. Een extra moeilijkheid is dat een overeenkomst bij de WTO instemming van alle 164 leden nodig heeft. Zwitserland, thuisland van meerdere grote farmaceuten, staat bijvoorbeeld bekend als een felle tegenstander van het vrijgeven van patenten.