Expo vrouwenkiesrecht in 'radicale noorden'

Het algemeen kiesrecht voor mannen én vrouwen bestaat in ons land bijna honderd jaar. Op 28 september is het exact een eeuw geleden dat de wet ervoor in werking trad en ook vrouwen mochten stemmen. Het Groninger Museum viert dat met de expositie Strijd! 100 jaar vrouwenkiesrecht, die zaterdag opent. Vijftien vaandels van afdelingen van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht zijn teruggevonden en zullen er opnieuw wapperen, te midden van tal van historische foto's, schilderijen, allerlei campagnemateriaal en documenten waaronder die wet.

Het duurde na de invoering van de wet nog tot 15 mei 1920 tot de eerste vrouw haar stem uitbracht, na een gemeentelijke herindeling. Dat was Elise Spauwen-Schrijnemakers uit het Limburgse Gronsveld, vrouw van de burgemeester. Suze Groeneweg had het twee jaar eerder al tot eerste vrouwelijke Kamerlid (voor de SDAP) geschopt, meteen nadat het passief kiesrecht voor vrouwen was gaan gelden.

Groeneweg had overigens niets met aparte vrouwenorganisaties. Mineke Bosch, hoogleraar moderne geschiedenis in Groningen en met Egge Knol verantwoordelijk voor de samenstelling van de expo, vertelt echter dat in het hele land vrouwen de handen ineen sloegen voor hun rechten. ,,In alle dorpen en steden. Het was niet zomaar een damesbeweging, al is dat beeld later opgeroepen. Overal gingen ze de straat op, vaak in klederdracht om te laten zien dat ze uit alle streken kwamen. De vrouwen waren ook internationaal met elkaar verbonden: er werd van alles uitgewisseld.'' Vaak waren het vrouwen die ,,op de een of andere manier werkten, in het onderwijs, of bij een verzekering of een ziekenfonds."

Bosch schreef in 2005 een biografie over Aletta Jacobs, die 1879 in Groningen als eerste vrouw promoveerde. Ze stelde toen ook een expositie op het Binnenhof samen over deze arts en feministe. Deze wordt nu, in de stad waar ze haar bul haalde, opnieuw belicht: er zijn alleen al vier portretten van haar te zien, vervaardigd door Isaac Israels.

Dat juist Groningen het eeuwfeest van het algemeen kiesrecht luister bijzet met de expositie, ligt ook verder voor de hand, blijkt uit de woorden van Bosch: ,,Er waren vrij veel Groningse vrouwen bij de beweging. Het was een vooruitstrevende stad. Er werd wel gesproken van het radicale noorden. Dat is te verklaren uit de wrijving tussen de rijkdom die er in Groningen was en de sociale achterstanden."

Op 9 mei is er in het Groninger Museum ook een gratis manifestatie waarmee 100 jaar vrouwenkiesrecht extra wordt gevierd.