Expositie toont band tussen Joden en Oranjes

De Joodse gemeenschap in Nederland heeft een eeuwenoude band met de koninklijke familie. In het Joods Historisch Museum in Amsterdam opent koning Willem-Alexander dinsdag de expositie 'Joden en het Huis van Oranje. 400 bewogen jaren', waarin de Oranjeliefde naar voren komt, maar die ook vertelt over de teleurstelling in het Koninklijk Huis tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Aan de hand van ruim honderd objecten vertelt het museum over de band tussen stadhouders, koningen, koninginnen en de Joden in Nederland. Dat begon na 1600 toen rijke Portugese Joden naar ons land kwamen. Ze leenden als kooplieden en bankiers geld uit aan de stadhouders en raakten bevriend. Na het ontstaan van het koninkrijk in 1815 voelden de Joden zich steeds meer verbonden met het Koninklijk Huis. In de synagoge werd ingespeeld op gebeurtenissen in het leven van de Oranjes. Zo werd de inhuldiging in 1898 van koningin Wilhelmina uitbundig gevierd. Joden vanuit het hele land schonken rituele voorwerpen.

De warme gevoelens bekoelden in de oorlog, toen koningin Wilhelmina naar Engeland ging. ,,Een pijnpunt'', aldus de conservator van de tentoonstelling, Julie-Marthe Cohen. ,,De Joodse gemeenschap voelde zich in de steek gelaten.'' In de expositie vertellen mensen in een filmpje over hoe ze dit hebben ervaren. Veel Joden meenden dat het koningshuis niet genoeg had gedaan om ze te beschermen tijdens de oorlog.

De band herstelde in de jaren zeventig. Hoewel de relatie tussen prinses Beatrix en de Duitser Claus van Amsberg aanvankelijk tot protesten leidde, wist juist hij de harten te heroveren van de Joden in ons land. Volgens Cohen was hij enorm betrokken bij de Joodse gemeenschap. Ze noemt daarnaast de toespraak van Beatrix in 1995 in de Knesset tijdens een staatsbezoek aan Israël historisch. De tentoonstelling begint ook met een fragment hiervan. In haar speech spreekt de koningin over de historische banden tussen het Joodse volk en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

De conservator zegt de indruk te hebben dat de Joden tegenwoordig ,,net zo of net zo min'' koningsgezind zijn als de rest van Nederland. ,,Die enorme gehechtheid van voor de oorlog is er niet meer.''

De expositie is te zien vanaf woensdag tot en met 30 september.