Uniek 19e-eeuws filmmateriaal van Eye krijgt plek op UNESCO-lijst

De VN-organisatie voor wetenschap, onderwijs en cultuur, UNESCO, heeft een unieke collectie 19e-eeuws filmmateriaal, dat is verdeeld over vier grote filmmusea in Europa en de VS opgenomen in de Memory of the World Register. Dat heeft Eye Filmmuseum, dat een van de vier archieven beheert, woensdag bekendgemaakt. De rest van de collectie is verdeeld over het British Film Institute, het Museum of Modern Art in New York en het Centre national du cinéma in Parijs.

Het gaat om een collectie beelden die in de jaren rond 1900 werden gedraaid op het bijzondere filmformaat 68 mm. De collectie, die bestaat uit ongeveer driehonderd filmpjes, is gemaakt door de Mutoscope and Biograph Company, die in 1895 in New York werd opgericht. Het bedrijf breidde zich al snel uit met vestigingen in Groot-Brittannië, Nederland, Duitsland en Frankrijk. De medewerkers van de filmmaatschappij reisden vanaf 1896 met hun speciale camera's de hele wereld over en filmden tal van onderwerpen, variërend van bijzondere evenementen en gebeurtenissen tot opnamen van specifieke culturele gebruiken.

Het ging om filmpjes van één minuut. Omdat bioscopen nog niet bestonden, werden de films vertoond in muziekzalen, operahuizen, theaters en andere uitgaansgelegenheden. In Nederland werden deze vertoningen onder meer georganiseerd in Theater Carré in Amsterdam. Het bijzondere filmformaat laat zich volgens Eye vergelijken met het huidige IMAX-formaat, dat op 70 mm wordt gedraaid en vertoond. Onder anderen regisseur Christopher Nolan staat bekend om het feit dat hij zijn films het liefst op dit speciale grootformaat uitbrengt.

Nu het materiaal is opgenomen op de lijst, helpt UNESCO de vier instellingen om de driehonderd filmpjes voor het nageslacht te bewaren. Volgens Eye is het sowieso bijzonder dat de filmpjes er na 125 jaar nog zijn. De celluloidfilms zijn ongelooflijk kwetsbaar. De combinatie van fysieke kwetsbaarheid van het materiaal en de korte duur van de commerciële inzetbaarheid van bioscoopfilms heeft ertoe geleid dat ongeveer 80 procent van alle films die vóór 1930 werden geproduceerd verloren is gegaan. Een compilatie van vijftig filmpjes is te zien op Eye Film Player, het kanaal waarop Eye materiaal voor het publiek beschikbaar stelt.