Gelders verzet dreigt tegen gedwongen uitkoop boeren

Het lijkt nu niet waarschijnlijk dat de provincie Gelderland na de Provinciale Statenverkiezingen zomaar gaat meewerken aan gedwongen uitkoop van boeren. Uitgerekend Gelderland, met natuurgebied de Veluwe binnen de grenzen, moet van alle provincies een van de grootste stikstofinspanningen leveren. Maar veel rechtse partijen, zoals VVD, JA21, PVV en FVD zien gedwongen uitkoop om de uitstoot van stikstof tegen te gaan niet zitten. In een peiling van Ipsos halen de rechtse partijen een meerderheid, met 36 van de in totaal 55 zetels in de Provinciale Staten.

De partijen zijn het volgens het Kieskompas, het onlinehulpmiddel waarmee kiezers hun politieke voorkeur kunnen vaststellen, 'niet eens' of 'helemaal niet eens' met de stelling dat boeren gedwongen uitgekocht kunnen worden. Een coalitie zonder VVD of BBB, die beide op 9 zetels staan en zich verzetten tegen gedwongen uitkoop, lijkt onwaarschijnlijk.

"Het zijn Gelderse vergunningen en zo gaan we niet met onze boeren om", aldus de toelichting van de provinciale VVD. BBB vindt dat "er nooit sprake mag zijn van enige vorm van dwang of machtsmisbruik, laat staan met regelgeving de noodzaak van uitkoop "bevorderen"".

D66 en de Partij voor de Dieren in Gelderland zijn juist wel bereid indien nodig over te gaan tot gedwongen uitkoop, zolang het gaat om bedrijven met intensieve veehouderij. Zij zijn het dan ook 'helemaal eens' met de stelling. GroenLinks, PvdA en SP sluiten gedwongen uitkoop ook niet uit.

Ook in de landelijke politiek is er veel te doen over het al dan niet dwingen van boeren om vanwege de stikstofcrisis met hun bedrijf te stoppen. Coalitiepartij D66 vindt dat er haast gemaakt moet worden, maar de andere drie coalitiepartijen zijn daar tegen. Tijdens een debat in de Tweede Kamer vorige maand vlogen de coalitiegenoten elkaar in de haren. VVD en CDA verweten D66 te polariseren, terwijl de standpunten van VVD en CDA in de provincies, waaronder in Gelderland, werden afgedaan door verschillende oppositiepartijen als "campagnestunt".

Voormalig Gelders gedeputeerde en huidig VVD-minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) zegt er niet voor terug te deinzen om uiteindelijk over te gaan tot dwang. Wel moet er eerst worden samengewerkt tussen het Rijk, provincies en boeren. Daarvoor wil het kabinet voor 1 juli van alle provincies een plan hebben hoe ze de stikstofuitstoot in hun gebied willen verminderen.

De Gelderse CDA-gedeputeerde Peter Drenth waarschuwt voor de geringe tijd tussen die deadline en de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart. Drenth wijst erop dat bijvoorbeeld Gelderland al sinds 2019 werkt aan de stikstofaanpak. "Het duurt even voordat er na de verkiezingen een nieuwe coalitie is. Moet dat nieuwe college dan in een paar weken tijd een plan aanpassen waaraan jaren is gewerkt? Dat wordt wel heel erg lastig", voorspelt hij. Nu bestaat de Gelderse coalitie nog uit VVD, CDA, GroenLinks, PvdA, ChristenUnie en de SGP.