Onlinetalkshow 50PLUS: over gezondheidszorg en ouderenverwaarlozing

In ‘Stem voor later’, de onlinetalkshow van 50PLUS, deze week aandacht voor gezondheidszorg en ouderenverwaarlozing. Bij het onderdeel over de waterschappen praten we over rivieren de ruimte geven en bebouwing in de uiterwaarden. Voor het onderwerp gezondheidszorg schuiven aan professor Erik Jan Meijboom, hoogleraar aan de VU en algemeen bestuurslid Wetenschappelijk Instituut 50PLUS, Tineke ten Bulte, lijsttrekker 50PLUS voor Provinciale Staten in Overijssel), Ria Derks van de Ven, secretaris KBO Oploo, en Meriem Sraaliss mede-eigenaar van thuiszorgorganisatie Oumniazusters.

Terug naar hoe het was

Eerst gaat het gesprek over marktwerking, overheidsbeteugeling en terug naar hoe het was. Volgens Erik Jan Meijboom maakt het mensen niet uit hoe de zorg georganiseerd, is als deze maar georganiseerd is. “Terug naar vroeger kan niet, maar het zou wel beter zijn als de overheid een stroomlijnende rol neemt om te zorgen dat zorg voor mensen aan de andere kant van de kloof bereikbaar blijft.”

Als het gaat om ouderenzorg, kunnen we leren van wat vroeger goed ging. Bijvoorbeeld in verzorgingshuizen, met bijbehorende aanleunwoningen, maar ook in de thuiszorg. Tineke ten Bulte noemt onder meer ‘het sociale element’ en de organisatie van de zorg; meer tijd voor persoonlijke aandacht, voor positieve en negatieve ervaringen, en meer taken combineren voor minder versnippering.

“Bij ons krijgen thuishulpen bijvoorbeeld niet de reistijd vergoed tussen de ouderen die ze bezoeken. Over de hele dag verspreid, hebben ze soms twee, drie werkuren die ze niet vergoed krijgen. Als je dat clustert, door mensen bij elkaar te laten wonen, is de zorg veel gemakkelijker te organiseren en kost het veel minder, waardoor je ook wat aan de salarissen en dergelijke kunt doen.”

Gebrek aan controle over eigen zorg

Erik Jan Meijboom geeft aan dat veel van de door hem onderzochte ouderen vooral ontevreden zijn over het gebrek aan controle over hun eigen zorg. Hij schetst een beeld waarbij voor elke deeltaak een aparte zorgverlener langskomt, vaak zonder afstemming met andere zorgverleners. De hoogleraar pleit voor ontschotting van de zorg.

Meriem Sraaliss kiest met haar bedrijf voor een meer integrale aanpak. “Soms heb je iemand die heel emotioneel is. Dan ga ik echt niet zeggen: ‘U moet nu stoppen. Ik wil niet dat u nu gaat huilen, want ik moet nu uw ogen druppelen en daarna moet ik de deur uit.’ Geef liever meer tijd. Zorg dat je goed luistert naar je cliënt.”

“Ik denk dat je daarmee veel meer bereikt en tegenhoudt, [aan aandoeningen] dan dat je nu zo doorgaat in de zorg en alleen maar problemen opwekt.” Ze noemt als voorbeeld ouderen die vaak de huisarts bellen, bij de eerste hulp terechtkomen of een extra opname krijgen in het ziekenhuis, terwijl dat niet altijd nodig is. “Dat zijn ook extra kosten, die we hadden kunnen voorkomen.”

In haar wekelijkse column zet Ellen Verkoelen de zaak nog eens op scherp. Haar conclusie: “Laten we de uitwassen van de marktwerking in de zorg terugdraaien.”

Aansluitend gaat het over ouderenverwaarlozing. Tineke ten Bulte: “Dat gaat om ouderen die hun zorg niet kunnen organiseren en mensen die (te) lang op een wachtlijst staan en vervolgens in de problemen komen.” Bijvoorbeeld als het gaat om maaltijden en/of medicijnen. Dit voorkom je volgens haar, door de zorg aan de voorkant beter te organiseren.

Ruimte aan de rivieren

Voor het gesprek over de waterschappen zijn te gast Wim Plasmeijer, algemeen bestuurslid en lijsttrekker voor 50PLUS in Waterschap Aa en Overmaas, Marcel Richter, 50PLUS-kandidaat voor Waterschap Limburg, en Erik Jan Meijboom, ditmaal in de hoedanigheid van lijsttrekker 50PLUS voor Waterschap Vechtstromen. Als deskundige schuift aan Peter van Dijk, dagelijks bestuurslid Waterschap Aa en Overmaas.

Wim Plasmeijer wil graag meer ruimte geven aan de rivieren. Een probleem dat daarmee samenhangt, zegt Marcel Richter, is dat in totaal een half miljoen woningen in de gebieden staan die overstromen als rivieren buiten hun oevers treden. Mede daarom is een verplichte watertoets in de aanstaande Omgevingswet opgenomen.

Er zijn meerdere manieren om hiermee om te gaan, weet Peter van Dijk. Mensen laten verhuizen is niet eenvoudig, maar wellicht wel nodig als de zeespiegel verder stijgt door klimaatverandering. Hij noemt de wateroverlast in Limburg in 2021 ‘een schoolvoorbeeld’ van wat ons de komende jaren te wachten staat. Als oplossing denkt hij bijvoorbeeld aan bouwen op het water, zoals de drijvende woningen in Roermond.

Tot slot wordt gesproken over de mogelijkheden om energie op te wekken met behulp van water. Genoemde voorbeelden gaan onder meer over slib uit het water in zuiveringsinstallaties, aardwarmte uit grondwater, en energie uit oppervlaktewater.

‘Stem voor later’ is gericht op de Staten- en Waterschapsverkiezingen op 15 maart 2023. Huiscolumnist is Ellen Verkoelen. De presentatie is in handen van Rob Hompe en Gerard van Hooft. In de vierde editie waren de gasten Erik Jan Meijboom, Tineke ten Bulte, Ria Derks van de Ven, Meriem Sraaliss, Peter van Dijk, Wim Plasmeijer en Marcel Richter.