Hermitage vertelt over Russische 'revolutie in de kunst'

Russische avant-gardisten als Kazimir Malevitsj en Wassily Kandinsky werden honderd jaar geleden weliswaar bekend vanwege hun radicale vernieuwingen in de schilderkunst, maar ze hielden zich ook bezig met gebruiksvoorwerpen zoals porselein. Dat was in die tijd een uniek verschijnsel, vertelde gastconservator Sjeng Scheijen bij de opening van de expositie 'Russische avant-garde - Revolutie in de kunst' in de Hermitage Amsterdam.

Meer dan vijfhonderd objecten laten in de expositie zien hoe de avant-gardisten volgens het museum een "revolutie in de kunst" veroorzaakten. Het gaat om werk op canvas, papier, textiel en vooral porselein. Dat laatste kwam omdat in de tijd na de Russische revolutie de Keizerlijke Porseleinfabriek een broedplaats werd voor de avant-gardisten. Oude voorraden onbeschilderde borden en schalen werden het uitgangspunt voor hun werk. Ze werden onder meer voorzien van geometrische figuren en heldere, felle kleuren.

Volgens gastconservator Scheijen keerde in het begin van de 20e eeuw een grote groep Russische schilders zich verveeld af van het schilderen op doek. "Ze stortten zich op de driedimensionale wereld van theaterontwerp, interieurontwerp, op de vormgeving van gebruiksvoorwerpen en boeken." Volgens hem was dit het duidelijkst te zien bij de Russische avant-garde. Zij wilden het hele leven onderwerp maken van en decor voor hun kunst. De vormgeving van porselein was volgens hem de meest onverwachte artistieke discipline waar ze zich op wierpen.

Scheijen vertelde dat het in die tijd bijzonder was dat dagelijkse voorwerpen tot kunst werden gemaakt. "Het idee dat grote kunstenaars een gelijkwaardige positie als vormgever kunnen innemen ten opzichte van 'het schilderij', wat in de academische kunstwereld altijd werd gezien als het allerhoogste, was een nieuw verschijnsel."

De tentoonstelling gaat over de periode vanaf de laatste jaren van keizerlijk Rusland en eindigt in de Stalinperiode, waarbij de turbulente tijd rond de revolutie van 1917 en de jaren daarna centraal staat. De expositie is te zien tot en met 8 januari 2023.