Al achttien mensen zijn er dit jaar overleden aan de meningokokkenziekte type W. In 2017 waren dit er elf. Volgende week start het RIVM met een vaccinatie campagne voor 14-jarigen. Hans van Vliet, programmamanager van het Rijksvaccinatieprogramma van het RIVM, zou het liefst iedereen vaccineren, maar zoveel vaccins zijn er niet. “Er is een plotselinge onverwachte toename van de meningokokken ziekte type W. Dat noemen wij een uitbraak, maar wel met een klein risico. De kans dat je ziek wordt, is 1 op 100.000 per jaar.”
Hans: “Meningokokkenziekte is een ziekte die je krijgt van een bacterie. Veel mensen kunnen een drager zijn van deze bacterie, maar worden niet ziek. Een heel klein deel wordt wel ziek en dan ook meteen heel ernstig. De ziekte bestaat uit twee ziektebeelden die ook samen kunnen voorkomen, namelijk hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. Bij die laatste krijg je rode puntjes op je huid. In het eerste geval werd vroeger ook wel de term nekkramp gebruikt.”
Ieder jaar zijn er rond de honderd gevallen van deze ziekte. “Je bent echt ziek of niet. Er zijn geen milde varianten. Het standaard verloop van deze ziekte is een griepachtig beeld, waarbij je daarna snel zieker wordt met koorts en verminderd bewustzijn. Meestal betekent dit met gillende sirenes naar het ziekenhuis. Soms kan het ook met diarree beginnen. Maar bij rode puntjes en nekstijfheid moet je meteen naar de eerste hulp.”
Achter de feiten aanlopen
Dat het soms heel snel kan gaan, blijkt wel uit het verhaal van Maurits Gravendeel (17) die na ruim twee weken is overleden. “Klopt, het kan heel snel gaan. Soms gaat het zo snel, dat we achter de feiten aanlopen. Dan schieten alle behandelingen tekort.”
Het RIVM heeft besloten om in eerste instantie alleen een deel van de 14-jarigen (geboren tussen 1 mei en 31 december 2004) te gaan vaccineren. “Bij deze leeftijd neemt de kans op deze ziekte sterk toe. Het is de leeftijdsgroep waarbinnen de grootste verspreiding plaatsvindt. Binnen de leeftijdsgrens 15-18 zitten de meeste dragers van de bacterie. We willen het vóór zijn en dat is ook de reden dat we starten bij jongeren die geboren zijn in 2004.”
Te weinig vaccins
Maar hoe zit het met jonge kinderen? “Je kan op elke leeftijd deze ziekte krijgen, maar de minste kans hebben kinderen in de basisschool leeftijd en mensen tussen de 25 en 45 jaar oud. Je zou dus de hele bevolking moeten vaccineren, maar zoveel vaccins zijn er niet. Er zijn maar twee aanbieders van dit vaccin en je maakt er niet ‘even’ honderdduizenden vaccins bij.”
Wat gebeurt er als 14-jarigen geen gehoor geven aan de oproep? “De insteek is wel anders dan met de HPV vaccinatie. Daar krijgen meisjes een uitnodiging en dan zien we wel wie er komen. Nu zetten we meer op de jongeren in. We leggen het meer uit, ook online, en als je niet komt, krijg je binnen een paar weken een nieuwe oproep. Een vaccinatie doe je niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen om de bacterie weg te krijgen. Het is zo’n dramatische ziekte, dat we uit ervaring weten dat de opkomst heel hoog zal zijn.”
Heel klein risico
Inmiddels worden huisartsen en de GGD platgebeld door bezorgde ouders. “Ook wij worden de laatste dagen vaker gebeld met vragen zoals: “Mijn kind valt niet in de vaccinatiegroep.” De kans dat je kind gevaccineerd kan worden is klein, omdat het vaccin er niet is. Maar laat ik nogmaals zeggen: het gaat echt om een heel klein risico. De risico’s in het verkeer of dat je kanker door het HPV virus krijgt, zijn groter. We kunnen de zorg niet helemaal wegnemen. Zodra we zagen dat de ziekte ging toenemen, zijn we begonnen met maatregelen. Helaas gaat het zeker nog een paar jaar duren voordat deze ziekte verdwenen is.”