Wakker worden rond een uur of 4 en niet meer kunnen slapen? Dat zou zomaar een tekort aan progesteron kunnen zijn. Last van vaginale droogte en pijn bij het vrijen? Dat is wellicht een tekort aan oestrogeen en testosteron. Vrouwen in de menopauze moeten het pakweg 35 tot 40 jaar zonder geslachtshormonen stellen, én met dergelijke klachten. Voor een te hoge bloeddruk of een verhoogd cholesterol worden medicijnen voorgeschreven. Waarom niet een snufje hormonen toevoegen aan het lichaam van een vrouw die duidelijk tekorten heeft?
Huisarts Nora Hendriks, gespecialiseerd in hormoontherapie, en schrijver van het boek ‘Het menopauze taboe’, behandelt dagelijks vrouwen in de overgang die het niet meer zien zitten. Ze komen regelmatig met hun man, omdat die hun vrouw niet meer herkennen en zich afvragen wat er aan de hand is. Het is niet voor niets dat veel echtscheidingen tijdens de overgang plaatsvinden.
Nora was in de jaren tachtig, aan het begin van haar carrière, de eerste vrouwelijke huisarts in een randgemeente van Antwerpen. “De overgang was voor mij een ver-van-mijn-bed show, maar ik kreeg steeds meer vrouwen die hun verhaal kwijt wilden. Ze wilden niet naar een mannelijke collega. In die tijd werd er niet over de overgang gesproken. Ik wist er toen weinig van, want we worden hier niet of nauwelijks in onderwezen. Dat is trouwens nog steeds zo.”
Tekort aan hormonen
Als vrouwen richting de overgang gaan, krijgen ze te maken met een tekort een hormonen. Dit begint al in de pre-menopauze, zo’n twee tot acht jaar voordat de menopauze aanvangt. Met name de hormonen progesteron en oestrogeen nemen af, met alle gevolgen van dien. Ze ziet veel patiënten in die fase met een onregelmatige cyclus, abnormaal veel bloedverlies, die last hebben van een slechte nachtrust, vocht vasthouden, vermoeidheidsklachten, meer pre-menstruele irritaties en emotionele instabiliteit. Ook gezwollen en pijnlijke borsten kunnen voorkomen.
Als vrouwen meer richting de menopauze gaan (je bevindt je in de menopauze als je een jaar niet gemenstrueerd hebt), maar ook in de jaren daarna, gaan ze minder goed functioneren en krijgen ze last van opvliegers, nachtelijk zweten, gewichtstoename en zelfs depressies. “Als het een beetje tegenzit, kan je als vrouw zo’n tien tot vijftien jaar klachten hebben.” Je kan van alles doen om dergelijke klachten te voorkomen, aldus Nora, want onze manier van leven heeft wel degelijk een impact. Maar daarnaast is ze een groot voorstander van body(bio)-identieke hormoontherapie.
Body-identieke hormonen
Zodra er klachten ontstaan in de pre-menopauze kan je als vrouw starten met een dergelijke therapie, waarbij er na een bloedonderzoek wordt gekeken welke hormonen aangevuld moeten worden. Body-identieke hormonen kunnen worden toegediend in de vorm van crèmes, gels, pleisters en capsules. Body- of bio-identieke hormonen hebben exact dezelfde biochemische structuur als de hormonen die in ons menselijk lichaam produceren. Met andere woorden: ze zijn ‘natuurlijk’ en herkenbaar voor ons lijf, en daardoor ook veiliger.
In landen als Spanje, waar ze een kliniek heeft, is het de normaalste zaak van de wereld dat vrouwen met klachten hun hormonen aanvullen. In Nederland daarentegen weten vrouwen de weg naar hormoontherapie nog te weinig te vinden, aldus Nora. Gynaecologen schrijven het regelmatig voor, maar huisartsen nauwelijks. “Er wordt meestal gezegd dat een vrouw ermee moet leren leven en in het ergste geval wordt er antidepressiva voorgeschreven. De bijscholing voor huisartsen is achtergebleven. De standaard tekst van de huisartsen is inmiddels achterhaald en het wordt tijd dat deze wordt aangepast aan de internationaal aanbevolen protocollen. Huisartsen in Nederland schrijven alleen hormonen voor als het echt niet langer gaat.”
Ze vindt het een gemiste kans. “Ik zie vrouwen die van alles proberen. Zij letten op hun gezondheid en sporten voldoende, maar zij blijven toch klachten hebben. Met wat individueel gedoseerde hormoontherapie komen ze makkelijker de menopauze door en worden ze ouder zonder gezondheidsklachten. “Op lange termijn vermindert body-identieke hormoontherapie het risico op osteoporose, diabetes type 2, dementie, gewichtstoename, urine incontinentie, angst en depressie en vaginale pijn bij het vrijen.
Ziekteverzuim en burn-out
Het grootste ziekteverzuim vindt plaats onder werkende vrouwen in de leeftijd van 45 en 65 jaar en vaak wordt een burn-out verward met de overgang. “Als je puur de menopauze leeftijd neemt, dan denk ik dat meer dan de helft van de vrouwen die thuis zitten met een burn-out een hormoon deficiëntie hebben. Ik zie vrouwen in mijn spreekuur die al maanden thuis zitten. Die krijgen de juiste hormoon preparaten toegediend en kunnen vervolgens weer aan het werk. Als we hiermee aan de slag gaan, gaat dit schelen in de kosten. Werkgevers mogen het gesprek aangaan met vrouwelijke werknemers die richting de menopauze gaan.”
Vrouwen mogen zich veel meer voorbereiden op de overgang, vindt Nora. “We kunnen zelf preventief veel doen. Pas je voeding aan en eet minder zetmeel en suiker, beperk je alcohol inname, zorg dat je elke dag een half uur beweegt en sla eens een maaltijd over. Hierdoor blijf je beter op gewicht. En met bewegen bedoel ik niet extreem sporten, dat is meer voor de jongere generaties.”
Ook supplementen zijn belangrijk, zoals magnesium, maar er zijn ook kruiden die goed helpen. “Neem voor het slapen magnesium in, dat is een ontspanner, dus daar je slaap goed op. Verder zijn vitamine D en B12 belangrijk. B12 neemt af naarmate je ouder wordt, omdat je deze minder goed opneemt. Tenslotte mogen we meer communiceren over onze overgangsklachten, met elkaar, maar ook met onze partners en werkgevers. Meer openheid is belangrijk.”
