Ze is een van de weinige vrouwelijke interventiecardiologen in Nederland. Yolande Appelman heeft in de mannenwereld die cardiologie heet haar plek gevonden en wel in het Amsterdam UMC, locatie VUmc. Ze richt zich naast het dotteren van patiënten op haar grote passie, namelijk het beter op de kaart zetten van de verschillen tussen mannen en vrouwen met betrekking tot hart- en vaatziekten. “We mogen bij ziektebeelden veel beter kijken naar man-vrouw verschillen.”
Ze wilde op jonge leeftijd iets doen met de mens, gezondheid en sport, en dan bij voorkeur een combinatie van alle drie. Ze dacht dat ze sportarts zou worden, maar tijdens een werkstage in een klein ziekenhuis in de Molukken was Yolande diep onder de indruk van alle mensen die ziek waren. “Ik veranderde mijn plan. Sportarts is een vorm van luxe geneeskunde. Dan zoek je naar verbetering. Ik wilde iets doen voor mensen die ziek zijn. Interventiecardiologie is heel dankbaar werk.”
Ze heeft hard moeten werken om op de plek te komen waar ze nu is. “Ik heb moeten bewijzen dat ik dit vak kan. Het gaat niet vanzelf en het is niet altijd makkelijk om een van de weinige vrouwen te zijn in een mannenwereld. Je moet goed blijven kijken hoe de pionnen staan en het is handig om wat politiek inzicht te hebben.”
Geen vernauwingen bloedvaten
Wat haar tijdens haar werk steeds meer begon op te vallen, is dat ze mensen met hartklachten op hartkatheterisatie op tafel kreeg, en dan met name jongere vrouwen van middelbare leeftijd, waarbij geen vernauwingen van de bloedvaten vindbaar waren. “Ze hebben wel degelijk klachten, zoals pijn op de borst of benauwdheid, maar ik kan niet of nauwelijks vernauwingen zien. Dan ben je dus in principe klaar met een patiënt, want het hart lijkt dan niet het probleem. Het ziet er goed uit. Maar eigenlijk is de vraag: wat is er dan aan de hand?”
Ze is zich gaan verdiepen in de literatuur en werd zich ervan bewust dat er voornamelijk onderzoek is gedaan naar de symptomen van hartklachten bij mannen, maar niet bij vrouwen. “Vrouwen hebben toch vaak wat andere klachten en ze hebben een andere manier van vertellen. Het is niet zo zwart wit. Vrouwen hebben soms wat meer moeite om hun klachten te omschrijven. Ze komen met een uitgebreid verhaal, waarbij het lastiger is om de kern eruit te halen. Vaak hebben ze meer symptomen en deze zijn ook meer divers. Gaat het hier om het hart of niet? Mijn boodschap is dat we hier meer aandacht voor mogen hebben.”
Meer onderzoek nodig
Die groep vrouwen die wel degelijk klachten hebben en een verhoogd risico profiel hebben voor hart- en vaatziekten, maar waar dus geen vernauwingen te zien zijn in de grote bloedvaten van het hart, blijven dan terugkomen. “Als arts volg je de lijn die je geleerd hebt, maar als er geen ernstige vernauwing te zien is, moeten we leren om verder kijken. We denken nu dat het probleem zit in het disfunctioneren van de vaten van het hart onder andere in de microvaatjes, maar die zie je niet met de huidige technieken. Dat kleine vaatbed, waar die microvaatjes onderdeel van uitmaken, is niet voldoende in focus geweest. Daar is de laatste vijf jaar meer onderzoek naar gedaan, maar we weten nog niet voldoende wat daar aan de hand is. We weten wel dat als die vaatjes disfunctioneren of spasme vertonen dat je daar klachten van kunt krijgen, maar er is nog veel meer onderzoek nodig.”
Leefstijl is een belangrijke factor bij hart- en vaatziektes, wat volksziekte nummer één is. Ruim tachtig procent van deze ziektes wordt volgens Yolande veroorzaakt door een ongezonde leefstijl. “Stress, te dik zijn, slechte voeding, roken, suikerziekte, onvoldoende beweging, het speelt allemaal een rol. En enkele van deze factoren hebben bij vrouwen ook een grotere impact op de vaten, zoals bijvoorbeeld roken. We veroorzaken veel zelf. De belangrijkste remedie is voorkomen. Daarnaast is ook de overgang bij vrouwen een belangrijk tijdvak, omdat we weten dat bij het dalen van het beschermende hormoon oestrogeen het risico op hart- en vaatziektes groter wordt.”
Meer aandacht menopauze op de werklvoer
Het is volgens Yolande opvallend dat vrouwen die rondom de menopauze zitten, toch een wat ander beeld presenteren en hierdoor een achtergebleven doelgroep zijn geworden. “De bloedvaten bij vrouwen worden min of meer beschermd door oestrogeen, maar in de menopauze verandert dit. De kans op hoge bloeddruk, diabetes en overgewicht en daarmee op vernauwingen in de grote bloedvaten is daarna groter. Vrouwen komen met klachten bij een arts en dan wordt er al snel gezegd “oh, dat is de overgang en dat gaat wel weer over”. Maar dat is niet altijd zo. Overgangsklachten kunnen soms tien tot vijftien jaar duren. Er mag meer kennis over en erkenning voor de menopauze komen, meer preventie en ook meer aandacht voor de menopauze op de werkvloer.”
Ze wil tenslotte zelf als vrouw binnen de geneeskunde een lans breken voor vakgenoten, maar vooral voor de gezondheid van vrouwen. “Daar moet nog veel gebeuren. Daarmee wijs ik niet met een vinger, maar ik wil hiermee zeggen dat het nodig is. Er is immers van oudsher vooral onderzoek verricht op mannen. We hebben ons te weinig gerealiseerd dat je de uitkomsten van onderzoeken niet altijd zomaar kan plakken op vrouwen. Ik blijf me verder ontwikkelen in het fysiologische proces van het hart en hoe dit verstoord is geraakt en waarom dit bij jonge- en middelbare vrouwen anders is. Daar valt nog een wereld te winnen.”