Bijna elke acht dagen wordt er een vrouw in Nederland vermoord. Wie zijn deze vrouwen? Emelie van Laar ontmoette op haar 32ste haar inmiddels ex-man, die haar na drie maanden ten huwelijk vroeg. Ondanks de alarmbellen in haar onderbuik en zijn extreme woedeaanvallen op de weg, is ze na een jaar met hem getrouwd. “En toen begon de hel. Ik liep op mijn tenen, zijn gedrag bepaalde mijn dag en ik ben bijna door hem vermoord.”
Sinds zeven jaar begeleidt Emelie als ervaringsdeskundige en coach hoofdzakelijk vrouwen die in een destructieve relatie zitten en vrouwen die willen scheiden. Dit zijn vrouwen die te maken hebben met een (ex) partner met borderline, narcisme of psychopathie. Soms zijn het ook mannen die ze helpt. “Ik heb de juiste advocaten om mij heen, die verstand hebben van psychopathie. Dit soort mensen bedriegen ook instanties en advocaten. De vrouwen die ik spreek willen scheiden, maar durven dat niet. Ze zijn bang om vermoord te worden. Het zijn vrouwen van alle lagen en standen, en ja, ook hoogopgeleiden. Die schamen zich nog meer, vooral als ze als psycholoog of hulpverlener werkzaam zijn.”
Ellen haar ex-man was een narcist, had borderline en noemde zichzelf ‘het brein’. “Hij had een vreemde woede op de weg. Hij vond dat iedereen hem afsneed. Als dit gebeurde, sprong hij uit de auto bij een stoplight en trok zo iemand z’n auto uit. Of hij vernielde de auto. Ook reed hij mensen de vangrail in. Op de weg had hij heftige driftbuien, maar tegen mij was hij heel lief.” Na hun huwelijk kwam daar verandering in. “Hij was altijd chagrijnig en ik deed niks goed. Mensen moesten voor hem buigen en hij voelde zich altijd opgelicht. Alles was altijd ten nadele van hem.”
“Mijn wimpers, wenkbrauwen en haren waren verbrand”
Ellen gaf in die tijd workshops en als ze van huis was, had haar ex-man vrouwen thuis op bezoek. “Ik ben er later achter gekomen dat hij vreemd ging, dat heb ik onder andere van de buren gehoord.” Op een avond kwam ze thuis van een workshop en lag haar ex-man op bed met slaappillen op. “Hij had problemen met slapen. Ik deed de houtkachel aan en spoot er wat spiritus op. Er ontstond een enorme steekvlam. Mijn wimpers, wenkbrauwen en haar waren verbrand. Ik was totaal in shock. Gelukkig had ik op dat moment geen synthetische kleding aan. Ik rende naar boven om te vertellen wat er was gebeurd en toen vertelde hij doodleuk dat hij benzine in de fles had gedaan, omdat er geen spiritus meer was. Pas later heb ik me afgevraagd of dit niet een poging tot moord was, omdat het huis op mijn naam stond. Iedereen weet wat benzine doet als je dit op het vuur spuit.”
Het werd steeds erger en na zeven jaar wilde Emelie scheiden, omdat het ondraaglijk werd. Een vriend van haar opperde of haar ex-man geen borderline had. “Omdat ik wilde scheiden, wilde hij wel een check laten doen. Ik ga wel naar een psycholoog, zo zei hij. Hij had inderdaad borderline en kreeg medicatie om wat rustiger te worden. Hierdoor kreeg ik weer wat hoop. Ik vond het zielig dat hij borderline had en zo schoot ik in de hulverlenersrol.”
Na een aantal jaar kwam ze terug van een werkreis en deelde haar ex-man dat hij een huis had gehuurd in Groningen. Hij moest even op zichzelf zijn, maar is nooit meer teruggekomen. “Hij woonde daar met een andere vrouw. Hij kwam in die tijd alleen terug om mij fysiek wat aan te doen. Hij vond dat ik nog van hem was, ik was zijn bezit. Hij kwam binnen wanneer hij wilde, vooral ook omdat hij de honden wilde zien. In die periode werd het fysiek. Omdat ik hem niet meer in huis wilde, trapte hij de deur in. Een keer rende ik naar boven en trok hij mij aan mijn haren van de trap af naar beneden en begon me te wurgen. Het schuim stond op zijn mond. Volgens mij zat hij aan de drugs, alcohol en anabolen en in combinatie met antidepressiva. Hierdoor veranderde hij in een monster.”
Meerdere keren heeft haar ex-man haar geprobeerd te wurgen. “De buren deden niks, terwijl ze het wel hoorden. Iedereen was bang voor hem. Tijdens de laatste fysieke mishandeling gooide hij mij van de trap en wilde hij zijn voet op mijn gezicht zetten. Toen schreeuwde ik: ik ga aangifte doen. Maar dat heb ik nooit gedaan, dat durfde ik niet.”
“Soms had ik nog hoop”
Ze was bang voor hem, had angstzweet als hij smste. Ze durfde er geen instanties bij te halen. “Na tien jaar zijn we gescheiden, maar ook daarna is hij me blijven opzoeken. Soms had ik nog hoop. Dat heb ik pas later los kunnen laten. Hoe meer ik hem losliet, hoe erger zijn gedrag werd. Ik heb de sloten veranderd en ben in therapie gegaan. Door de angst bevries je en dat zorgt ervoor dat je niet meer kan bewegen. In je hoofd weet je heel goed dat het niet klopt, maar als je er zelf in zit, bevries je.”
Ze zijn nu negen jaar gescheiden en al vijf jaar heeft ze geen contact meer met haar ex-man, die inmiddels getrouwd is met een andere vrouw. “Door de EFT (Emotionally Focused Therapy) therapie kwam ik langzaam uit mijn angstbubbel. Ik weet nu dat ik veel sneller uit deze situatie had kunnen komen. Door mijn emoties heb ik veel fouten gemaakt, zoals hoop hebben dat het goed kwam, medelijden met hem hebben dat hij borderline heeft en hem niet snel willen opgeven uit onvoorwaardelijke liefde. Ik schaam me dat ik dit allemaal heb toegestaan.”
Inmiddels spreekt ze veel vrouwen die in een vergelijkbare situatie zitten en die geestelijk en/of fysiek mishandeld worden, en vaak de kinderen ook. Die bellen haar op voor een advocaat of ze ondersteunt ze met een stappenplan om te scheiden. “Je moet eerst veel voorwerk doen, voordat je kan scheiden. Pas als alles geregeld is, dus ook een huis, moet je van de ene op de andere dag wegwezen. Soms wordt de politie ingeschakeld, zodat die weet op welke dag de scheiding aangevraagd wordt. Zo’n vrouw krijgt dan een code, waardoor de politie weet dat ze moeten komen. Dit kan alleen als er vaker aangifte is gedaan.”
“Ik spreek gemiddeld vijf vrouwen per dag”
Vaak blijft een vrouw bij haar man om haar kinderen te beschermen. “Als ze gaat scheiden en er komt een omgangsregeling, kan ze haar kinderen niet beschermen. Dat is vaak de reden waarom ze bij hun man blijven.” Haar werk is niet veranderd sinds de coronacrisis, behalve dat het voor vrouwen lastiger is om te bellen, omdat hun partner ook meer thuis is. “Soms smeren ze hem naar een vriendin om daar met mij te bellen. Ook dat kan lastig zijn, omdat zo’n partner dan continu belt. Het is soms lastig voor vrouwen om een belafspraak met mij te plannen. Ik doe alles via skype en video whatsapp bellen en spreek vrouwen door het hele land. Ik spreek gemiddeld vijf vrouwen per dag.”
Soms gaat Ellen de kranten na als ze een vrouw niet meer te pakken krijgt. “Soms hoor je nooit meer iets van een vrouw. Dan weet ik eigenlijk al: dit gaat niet meer goed komen. Sommige vrouwen geven aan dat ze vermoord gaan worden en dan weet ik dat ze het meent. Ik voel de angst. Dus ja, ik heb vrouwen gecoacht die ik niet meer kan bereiken.”
Iedereen doet hier iets in, aldus Ellen, en dat is ook de reden dat het maar door blijft gaan. Wat heeft ze zelf geleerd van haar huwelijk? “Ik ben te lang bij hem gebleven. Mijn onderbuik wist het al, maar het is bijna iets magisch wat dit soort mannen met je doen. Je weet het, dit klopt niet, maar toch doe je niets en word je er steeds dieper ingetrokken. Het lijkt wel alsof je vastgebonden bent, in je hoofd. Als je in opstand komt en je verzet, krijg je te horen dat je gek bent. Veel van deze mannen doen aan gaslighting, een subtiele manier van manipulatie, waardoor jij denkt dat je gek bent. Ze pakken bijvoorbeeld je spullen en leggen het vervolgens weer terug. Ze maken je gek. Ook vertellen ze je verhalen over hoe anderen over jou denken. Ze spelen je uit en hun gedrag zorgt ervoor dat je steeds verder verwijderd raakt van de mensen om je heen. En zo ben je een makkelijke prooi.”
“Eigenwaarde? Die had ik niet”
Ze geeft aan dat ze zelf moest stoppen met manipuleren. “Ik heb zoveel gemanipuleerd. Als hij onaardig was, ging ik nog beter mijn best doen. Ging ik lekkerder koken, zorgde ik ervoor dat ik er nog beter uitzag, deed ik nog meer mijn best met vrijen. Ik was aan het buigen en manipuleren. Zonder hem was ik niets, zo dacht ik. Als hij bij me weg zou gaan, raakte ik in paniek. Ik was dus continu mijn best aan het doen. Eigenwaarde? Die had ik niet, al voor de relatie niet. Iemand die wel eigenwaarde heeft, zou niet zo lang in zo’n relatie blijven.”
Ze is van mening dat vrouwen in therapie mogen voordat ze een relatie starten. “Het is belangrijk dat je met je innerlijke kind aan de slag gaat. Als je dit doet, ga je veel sterker een relatie in. Zeker voor vrouwen die heel onzeker zijn. We mogen krachtig en weerbaar een relatie ingaan, waardoor we ook sneller stoppen met een relatie die niet goed voor ons is. Dit heeft niets met opleidingsniveau of het soort werk wat je doet te maken. We denken vaak dat het een bepaalde soort vrouw is, die dit overkomt. Dat is niet zo. Ik spreek ook directeuren en bekende Nederlanders. Zo’n directeur wordt thuis door zijn vrouw mishandeld en gemanipuleerd. Als hij bij haar weg wil, dan zegt zijn vrouw dat ze zelfmoord gaat plegen. Zo blijft zo’n man gevangen. Je kan wel zeggen: pleeg dan maar zelfmoord, maar stel je voor dat ze dat doet. Dan is zijn leven alsnog kapot. Veel narcistische vrouwen zijn levensgevaarlijk. Die zijn vaak wat intelligenter en spelen het spel nog venijniger. Ze vallen vaak niet zo op en weten precies wanneer ze aardig moeten zijn.”
“Ik heb mijn gevoel weggewuifd”
Wat vraagt dit van ons? “De wetten moeten veranderd worden. De politie mag maar bepaalde stappen zetten binnen de lijntjes. Vaak hebben ze geen weet wat er speelt. Er zou meer bijscholing mogen komen en ze mogen wat meer in actie komen als er een melding wordt gedaan. Ze doen en mogen weinig en vaak krijgt een vrouw het advies om naar een Veilig Thuis te gaan. Daar worden kinderen beschermd, maar wordt de moeder vergeten. De meeste vrouwen halen de politie er niet bij. Ze willen het zelf oplossen. Vrouwen mogen meer naar hun onderbuikgevoel luisteren. We krijgen daar niet voor niets alarmbellen. Leer eerst iemand kennen. Ik heb mijn gevoel weggewuifd. Na twee weken wist ik eigenlijk al dat het niet goed zat. Maar je moet eigenlijk überhaupt niet met zo iemand samen willen zijn.”
Ze hoopt dat het taboe dat erop rust wordt doorbroken. “Soms lijkt het wel alsof het in Nederland niet gebeurt, maar het gebeurt hier ook en het heeft niets met cultuur te maken. Ik had gewoon een Nederlandse man.”
Lees hier meer over het werk van Emelie van Laar.