Ze had een eigen styling bureau, toen Marieke Onnink zestien jaar geleden merkte dat ze iets meer wilde toevoegen dan kleurtjes en schoenen. Ze was op zoek naar meer invulling en zingeving en zag een advertentie van De Kindertelefoon, die op zoek waren naar vrijwilligers. Na jaren van luisteren en beantwoorden van chatgesprekken, werkt ze nu als forum moderator.
Alleen maar bezig zijn met de uiterlijke kant van het leven, dat was voor Marieke niet voldoende. “In de advertentie werd gevraagd naar iemand die kan luisteren, zonder direct een oordeel te geven. En iemand die op onregelmatige tijden kan werken.” Ze solliciteerde en voor ze het wist zat ze achter de telefoon. “Het is vrijwilligerswerk, dus je doet het naast je gewone werk. Ik ben nog even styliste gebleven, maar na verloop van tijd is mijn leven anders gelopen. Na veel omzwervingen ben ik nu postbezorger en woon ik sinds begin dit jaar in Friesland met mijn man en twee kinderen. We wonen in het dorp waar mijn man is geboren. De Kindertelefoon is een constante gebleven.”
Ouderwetse telefoon
De Kindertelefoon bestaat al meer dan veertig jaar en startte op een zolderkamer in Amsterdam. Kinderen en jongeren in de leeftijd van 8 tot 18 jaar kunnen over van alles praten. Er is veel veranderd in de tijd dat Marieke er werkt. “Toen ik begon, zaten we op een bovenverdieping in de Van Baerlestraat, in een oud krakend pand met muizen. We zaten met zo’n ouderwetse telefoon met hoorn en draad. De gesprekken duurden soms twee uur. Alles was toen bellen. Er was veel weerstand bij sommige van de oudere vrijwilligers toen de chat werd ingevoerd. Dat is wel even anders, zeker als iemand in de chat vertelt dat ze zo moet huilen. Dat hoor je dan niet.”
Inmiddels opereert De Kindertelefoon landelijk met zeven locaties in de grote steden en werken er ruim zevenhonderd vrijwilligers. En is er een forum, waar kinderen en jongeren elkaar helpen met vragen, problemen en uitdagingen. “Dat moet wel in de gaten worden gehouden. Ik check of ze netjes met elkaar omgaan, dat er geen haatdragende teksten op staan en dat contactgegevens niet worden uitgewisseld. Iedereen moet anoniem blijven. Je wilt niet dat mensen met verkeerde intenties op het platform zitten. Op het forum heb ik meer een ondersteunende rol. We gaan niet direct met ze in gesprek, maar zorgen ervoor dat ze elkaar helpen. Dat gaat dag en nacht door. Jongeren kunnen elk moment van de dag iets plaatsen. Soms zit iemand diep in de nacht met een groot probleem, waarover hij of zij wil praten.”
Overleden huisdieren, opa’s en oma’s
Het zijn hele kleine en grote vragen en problemen waarvoor kinderen de vrijwilligers van De Kindertelefoon bellen of chatten. Zo heeft Marieke een kind aan de lijn gehad dat zo blij was dat ze haar zwemdiploma had gehaald. “Ze was heel trots. Het was wel schrijnend dat er niemand was die voor haar stond te juichen. Overleden huisdieren, opa’s en oma’s komen ook vaak voor.” De afgelopen anderhalf jaar is er veel gebeld en gechat over angsten voor corona en met name de laatste tijd over eenzaamheid. “Dat is nu wel een issue. Kinderen hebben moeite om aansluiting te vinden. Als je zo lang afgesloten bent geweest, is het lastig om bijvoorbeeld weer vrienden te maken.”
Er zijn duidelijke tendensen en terugkerende onderwerpen, zoals pesten. “Tijdens de lockdown kwamen er opvallend minder vragen over pesten. Kinderen zagen elkaar minder. Zodra de scholen weer open waren, ging het weer over pesten. Dat zag ik ook op het forum. Je kan direct zien wat er gebeurt in de maatschappij.” Vanaf het moment dat de scholen weer opengingen na de tweede lockdown is het aantal gesprekken dat De Kindertelefoon voerde over pesten explosief gestegen. Het aantal steeg van gemiddeld 65 naar 98 gesprekken per dag afgelopen april. Dat is een stijging van bijna 50 procent.
“Tijdens corona is het aantal gesprekken over zelfmoord gestegen”
Er zijn ook kinderen die ziek zijn of corona hebben gehad en daarover bellen. “Die worden bijvoorbeeld gemeden door andere kinderen.” De vrijwilligers worden over alle facetten van het leven gebeld en gechat, en dus ook over zelfmoord. “Dat komt regelmatig voor. Tijdens corona is het aantal gesprekken over zelfmoord gestegen.” Vanwege de stijging in het aantal gesprekken over emotionele problemen, én omdat er in coronatijd steeds oudere jongeren contact opnamen (meer 16- en 17 jarigen), heeft De Kindertelefoon het initiatief genomen om een extra lijn te openen voor een iets oudere doelgroep. “Veel studenten en jongvolwassenen lopen natuurlijk ook tegen dingen aan, zeker in de afgelopen coronatijd. Voor De Kindertelefoon waren ze dan te oud. Met de Alles Oké? Supportlijn hebben zij ook een plek waar ze laagdrempelig en anoniem hun verhaal kunnen doen.”
Een dienst duurt drie uur, en is altijd op locatie, behalve als je zoals Marieke als forummoderator werkt. “Je weet niet of je een telefoontje of een chat krijgt. In die drie uur kan het best druk zijn. Vaak is er een wachtrij en krijgen bellers een bandje te horen. We proberen een half uur per gesprek aan te houden, ook voor de chat.” Vragen over seksualiteit worden vaker via de chat gesteld. “Dan komt er een chatgesprek binnen met de vraag ‘wat is pijpen?’. Maar het kan ook een chatgesprek zijn over welke school iemand moet kiezen of hoe je de volgende level van Mindcraft kan bereiken. Wat dat betreft moet je alle kanten op kunnen denken. Wij leren net zoveel van de kinderen als dat zij van ons leren.”
Verschuiving naar online pesten
Het internet speelt een grote rol in de problematiek waarmee kinderen te maken hebben. “Je ziet de verschuiving naar online pesten. Naaktfoto’s verspreiden, dat gebeurde vroeger niet. Je hebt tegenwoordig een veel groter publiek. Als je wordt gepest, gebeurt dit niet langer alleen op het schoolplein, maar internationaal. Iedereen kan meedoen.” Marieke kijkt door haar werk voor De Kindertelefoon ruimer naar het leven. “Er is zoveel meer gaande dan dat ik weet van heb. En dit is maar het topje van de ijsberg. Ik heb veel geleerd over de veerkracht van mensen. Soms krijg je de meest verschrikkelijke verhalen te horen van kinderen, die dan uiteindelijk toch happy zijn. Dat helpt mij met relativeren als ik zelf ergens tegenaan loop.”
Kijk eens om je heen of er mensen zijn die een luisterend oor nodig hebben, zo sluit Marieke het gesprek af. “Vaak is dat al voldoende. Een beetje aandacht kan zoveel verschil maken. Er zijn veel kinderen die niemand hebben om mee te praten en die ze vertrouwen.”