Door de recente ontwikkelingen bij The Voice en sinds vandaag bij Ajax is het onderwerp veiligheid op de werkvloer in een rap tempo ter sprake gekomen, zelfs tot in de politiek aan toe. Er komt een versneld wetsvoorstel waardoor dergelijke misstanden voorkomen moeten worden. Vertrouwenspersoon Natasja van Schaik is blij dat het balletje is gaan rollen. “Het is tijd om sociale veiligheid op de werkvloer serieus te nemen.”
Al meer dan vijftien jaar heeft Natasja een fascinatie voor leren. Dit is de basis geweest voor haar rol als vertrouwenspersoon. “Ik heb een sterk geloof in het lerend vermogen en het potentieel van mensen. Daarvoor moet je wel randvoorwaarden scheppen. Mensen hebben psychosociale veiligheid nodig om het beste van zichzelf te tonen en elkaar aan te spreken.”
Wat is sociale veiligheid?
Sociale veiligheid is een belangrijk ingrediënt voor bedrijven om te kunnen innoveren en groeien, aldus Natasja. Sociale veiligheid is van belang voor de kwaliteit van dienstverlening van iedere organisatie en het raakt het functioneren van iedere werknemer. “Het is een bepalend onderdeel van de interne arbeidsverhoudingen en cultuur. Een sociaal veilige en gezonde werkomgeving is een omgeving waarin werkenden respectvol met elkaar omgaan, zichzelf kunnen zijn, fysiek en mentaal gezond zijn, fouten mogen maken en hun vakmanschap optimaal kunnen inbrengen in hun betekenisvolle werk. En het betekent ook integer gedrag stimuleren en het goede kunnen doen. Ook als er niemand kijkt.”
Ze weet zelf hoe het is om je in te houden en iets niet te zeggen, wat snel tot stagnatie leidt. “Daar zitten anxieties onder. Je gaat naar je werk om je slim, capabel en competent te voelen. Je gaat niet naar je werk om het risico te lopen dat dit omgedraaid wordt in dom, onwetend en incapabel. Je wilt voorkomen dat de ander na jouw opmerking denkt: ‘zo, die snapt er niks van.’ Als je daar bang voor bent, zeg je dus iets uit angst niet. Natasja heeft een tijdje in een team gewerkt waarin er meer over elkaar dan met elkaar werd gepraat. “Dat was het kantelpunt voor mij om dit werk te gaan doen. We brengen zoveel tijd op ons werk en met onze collega’s door, dat we beter kunnen zorgen dat die tijd leuk is en bijdraagt aan onze eigen ontwikkeling en aan die van het bedrijf.”
The Voice
The Voice heeft het onderwerp van veiligheid op de werkvloer weer op de kaart gezet. Natasja geeft aan dat een klein gedeelte van wat er gaande is zichtbaar wordt en het merendeel onder de oppervlakte blijft. De bekende ijsberg. “Je leest in de media dat eenieder al jaren wist dat dit gaande was. Blijkbaar is dat niet voldoende om het gekanteld te krijgen. Een cultuur bestaat uit veel impliciete regels en voorschriften over hoe je je gedraagt. Als je ergens gaat werken, valt je de eerste paar weken van alles op. Vervolgens werk je er langer, en dan zie je het niet meer. Dan heb je de cultuur geïnternaliseerd en ben je er onderdeel van geworden. In het begin denk je nog: ‘dat is raar, dat doen ze hier zo en ze zeggen er niets van’. Een paar maanden later ben je er onderdeel van en valt het onder: zo doen we dat hier. Dan praten we het goed waarom we iets doen zoals we het doen. Ik hoop dat er een cultuuromslag zal plaatsvinden. Niet alleen in de mediawereld, maar in meerdere sektoren waar afhankelijkheidsrelaties zijn.”
Wetsvoorstel: iedere werknemer heeft recht op toegang tot een vertrouwenspersoon
Ook op de agenda van de politiek staat overschrijdend gedrag hoog. Naar aanleiding van The Voice komt er een wetsvoorstel tegen seksuele misdrijven. Daar blijft het niet bij. De Raad van State heeft in december 2020 advies uitgebracht over het initiatiefwetsvoorstel van (oud)Tweede Kamerlid Renkema dat de Arbowet wijzigt in verband met het verplicht stellen van een vertrouwenspersoon. Met het wetsvoorstel wil de initiatiefnemer iedere werknemer een recht op toegang tot een vertrouwenspersoon geven. Om die reden verplicht het voorstel werkgevers in de Arbowet om een vertrouwenspersoon aan te stellen. Daarnaast wil de initiatiefnemer de rechtspositie van de vertrouwenspersoon in organisaties versterken. Het voorstel zou eraan bij moeten dragen ongewenst gedrag op de werkvloer terug te dringen en een veilige werkomgeving te creëren voor alle werknemers. Dit advies is afgelopen 26 januari openbaar geworden. Een goede ontwikkeling stelt Natasja. “Een vertrouwenspersoon is lange tijd een onbezoldigde ‘taak’ erbij geweest. Met dit wetsvoorstel wordt recht gedaan aan het beroep vertrouwenspersoon.”
Bureau aan de Amstel
Bureau aan de Amstel, het bedrijf van Natasja en haar collega Nicole, helpt bedrijven hun sociale veiligheid infrastructuur te verbeteren, het bewustzijn te verhogen en sociale veiligheid te borgen in hun organisatie. De kern van onze aanpak is het creëren van een dialoog tussen de medewerkers dwars door alle lagen van de organisatie. “Allereerst moet je accepteren dat daar waar gewerkt wordt, bestaan conflicten. Medewerkers moeten daarom toegang hebben tot protocollen, een meldkanaal en een vertrouwenspersoon. Daarnaast geven wij onder andere voorlichting en bewustwording workshops die het bewustzijn en de conflictvaardigheid van medewerkers vergroten. Als gecertificeerde vertrouwenspersonen vangen zij medewerkers op die ongewenste omgangsvormen als discriminatie, pesten, agressie of intimidatie ervaren. Wij bieden vertrouwelijkheid, neutraliteit, een luisterend oor en denken mee met oplossingen van problemen die voor de medewerker heel complex kunnen zijn.”
Tip
Een verfrissende manier om naar je bedrijf te kijken is bijvoorbeeld via de ogen van nieuwe medewerkers. Vraag ze je te vertellen wat ze opvalt. “Zeg me wat je ziet, leuk of niet. Ik heb jouw ogen nodig, want ik heb een blindheid opgebouwd.”
Meer tips? Mail naar [email protected].