Werkvloer onder druk: bedrijven wachten te lang met ingrijpen

Nu meldingen over grensoverschrijdend gedrag blijven stijgen en nieuwe wetgeving over vertrouwenspersonen dichterbij komt, neemt de druk op Nederlandse werkgevers verder toe. Uit de nieuwste cijfers van het CBS blijkt dat steeds meer werknemers ongewenst gedrag of hoge werkdruk ervaren, wat volgens onderzoekers het risico op incidenten aanzienlijk vergroot.

Toch grijpen veel organisaties pas in als problemen al uit de hand zijn gelopen. Dat ziet ook Jeroen van Eck, mede-eigenaar van Eckcellent, dat bedrijven ondersteunt met externe vertrouwenspersonen. “We komen vaak pas in beeld als emoties al zijn opgelopen. Terwijl vroegtijdig ingrijpen vaak kan voorkomen dat problemen ontsporen,” zegt hij.

Werkend Nederland trekt aan de bel nu signalen zich opstapelen

De urgentie neemt toe. De Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden laat zien dat 21 procent van de werkenden te maken krijgt met psychosociale arbeidsbelasting, variërend van pesten tot intimidatie. Ook melden onderzoekers dat de meldingsbereidheid achterblijft, vooral in sectoren met hoge druk zoals zorg, onderwijs en de dienstensector.

Experts wijten die lage meldingsbereidheid aan angst voor repercussies of gebrek aan vertrouwen in interne procedures en de interne vertrouwenspersoon. Hierdoor blijven problemen sluimeren totdat ze tot conflicten, uitval of zelfs juridische kwesties leiden.

Externe vertrouwenspersonen steeds populairder

De laatste twee jaar kiezen bedrijven opvallend vaker voor een externe vertrouwenspersoon. Niet alleen vanwege incidenten, maar doordat medewerkers vaker een onafhankelijk aanspreekpunt eisen.

Een extern meldpunt blijkt drempelverlagend. Medewerkers weten dat hun verhaal niet binnen de organisatie terechtkomt voordat zij dat zelf willen. Tegelijkertijd krijgt het management via geanonimiseerde signalen inzicht in patronen die eerder verborgen bleven.

Deze vroege signalering versterkt het preventieve effect van een externe vertrouwenspersoon. “Problemen komen sneller in beeld, waardoor organisaties tijd hebben om te handelen voordat het escaleert. Dat is uiteindelijk goedkoper én beter voor de cultuur.”

Kleine organisaties lopen het grootste risico

Hoewel vooral grote organisaties investeren in structurele veiligheidsmaatregelen, blijkt het mkb kwetsbaarder dan gedacht. Veel kleinere bedrijven hebben geen eigen HR-afdeling of slechts beperkte HR-uren, waardoor signalen over ongewenst gedrag minder snel worden opgemerkt. In kleine teams zijn onderlinge relaties hechter, rollen minder strikt gescheiden en voelt intern melden vaak extra gevoelig. Daardoor zien kleinere werkgevers misstanden soms pas wanneer de situatie al is geëscaleerd.

Arbeidsjuristen verwachten bovendien dat de aankomende wetgeving die een vertrouwenspersoon verplicht stelt vooral impact zal hebben op werkgevers met minder dan vijftig medewerkers. Voor deze groep ontbreekt vaak de capaciteit om een interne vertrouwenspersoon op te leiden, waardoor een externe oplossing in de praktijk de meest haalbare en betaalbare optie wordt.

Werkgevers verschuiven focus naar preventie

De verschuiving van reactief naar preventief beleid is volgens experts onvermijdelijk. Dat heeft niet alleen te maken met de groeiende maatschappelijke aandacht voor sociale veiligheid, maar ook met de financiële realiteit waar veel organisaties inmiddels mee te maken hebben.

Verzuim door psychosociale belasting kost werkgevers jaarlijks miljoenen, arbeidsconflicten leiden vaak tot langdurige uitval en reputatieschade werkt door in het aantrekken en behouden van personeel.

Om die risico’s te beperken, kiezen steeds meer organisaties voor een integrale aanpak waarin gedragscodes, trainingen voor leidinggevenden, duidelijke meldprocedures en een onafhankelijk vertrouwenspersoon samenkomen in één preventief beleid.

Veilige werkvloer begint bij vertrouwen, niet bij regels

Beleid maakt een organisatie niet automatisch veiliger. Het begint bij een cultuur waarin medewerkers weten dat hun ervaringen ertoe doen. “Regels creëren structuur, maar pas wanneer mensen durven te spreken, ontstaat een veilige werkvloer,” zegt Jeroen van Eck. “Luisteren is daarbij de eerste stap.” Steeds meer organisaties schakelen daarom gespecialiseerde partijen in die ondersteuning bieden bij vertrouwenspersonen en meldstructuren, waaronder Eckcellent.

Nu incidenten sneller naar buiten komen en werknemers kritischer zijn op hun werkomgeving, wordt sociale veiligheid een strategische noodzaak. De vraag is volgens experts niet langer óf werkgevers moeten investeren in veiligheid, maar hoe snel. Preventie blijkt daarbij niet alleen effectiever, maar ook menselijker en uiteindelijk goedkoper dan achteraf repareren.