Nederland heeft het Syrische regime vrijdag formeel aansprakelijk gesteld voor mensenrechtenschendingen. De aansprakelijkstelling is een eerste stap, zegt minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken). “Mochten de beide landen er niet uit komen, dan kan Nederland voorstellen over te gaan tot arbitrage. Als daarover geen overeenstemming wordt bereikt, zal Nederland de zaak voorleggen aan een internationale rechter.”
Eerder is al geprobeerd om de zaak door te verwijzen naar het Internationaal Strafhof, maar dat werd door Rusland geblokkeerd in de VN-Veiligheidsraad. Rusland is de belangrijkste bondgenoot van de Syrische president Bashar al-Assad. Syrië is vrijdag in Genève door Nederlandse diplomaten op de hoogte gesteld over de stap.
“Het is een belangrijke volgende stap om straffeloosheid tegen te gaan en gerechtigheid te krijgen voor Syrische slachtoffers van de meest ernstige misdrijven”, aldus premier Mark Rutte. Het is volgens hem ook een signaal aan andere dictators dat je dit soort misdrijven niet straffeloos kunt plegen.
Een veroordeling heeft volgens Blok grote gevolgen voor het internationaal recht, zei hij na afloop van de ministerraad. Een vonnis maakt het voor landen in de VN-Veiligheidsraad, zoals Rusland, moeilijker om verzoeken tot ingrijpen te negeren. Het zal een jarenlange procedure worden, aldus Blok.
Nederland is volgens de bewindsman jaren bezig geweest om bewijzen te verzamelen. “Daar willen we nu juridisch gevolg aan geven, zodat de daders die erachter zitten de gevolgen voelen.” Duitsland en Frankrijk zullen later op vrijdag steun uitspreken voor deze rechtsgang. Canada zal later volgen.
Hij begrijpt de “eerste verbazing” dat Nederland en Syrië eerst om de tafel gaan om overeenstemming te vinden. Dit is volgens hem nodig omdat de Syrische staat aansprakelijk wordt gesteld, in plaats van een individu. “Wij zullen Syrië heel concreet vragen om de daders te vervolgen. Maar dat verzoek zal natuurlijk op grote weerstand stuiten.”
Hiermee laat Nederland wel zien dat het in gesprek is gegaan, wat moet als de ene staat de andere aansprakelijk stelt. Daardoor kan de zaak vervolgens naar het Internationaal Gerechtshof. Een aanklacht tegen Assad bij dat hof heeft volgens Blok geen zin, omdat Syrië daar niet bij is aangesloten.
In Syrië woedt al bijna tien jaar een bloedige burgeroorlog, waarbij de burgerbevolking niet wordt ontzien. Syrische burgers “zijn op grote schaal gemarteld, vermoord, verdwenen, aangevallen met gifgas of alles kwijtgeraakt toen zij vluchtten voor hun leven,” schrijft Blok in een brief aan de Tweede Kamer.