Toen haar vier jaar jongere zusje op haar zeventiende een relatie kreeg met een veertien jaar oudere man, had Jacqueline Beemsterboer meteen een onderbuikgevoel. Ze kon het niet duiden, maar het was overduidelijk dat Gerold bezitterig was. Drie jaar later, op 2 december 2006, heeft hij Nadine van het leven beroofd. Na een heel proces heeft ze ervoor gekozen om niet als slachtoffer door het leven te gaan, maar de ex-vriend van haar zus te vergeven.
Nadine en Jacqueline waren niet alleen zusjes, maar ook echt maatjes. Ze belden elkaar zeer regelmatig. “Ik was op momenten een soort van tweede moeder voor haar.” Als ze terugkijkt op deze periode, heeft ze het voorvoeld. Voordat Nadine werd vermoord, kreeg Jacqueline plotseling fysieke klachten, waardoor ze niet naar haar werk kon. Daar ligt volgens haar een verband.
Nadine en haar vriend waren super gek op elkaar, maar het was voor het gezin al snel duidelijk dat er iets niet klopte. “Uiteindelijk heeft ze mij na twee jaar in vertrouwen verteld dat hij gewelddadig kon zijn. Iedereen had iets tegen hun relatie en zij wilde laten zien dat het goed zat. De relatie was haar keuze en wij accepteerden dat.” Uiteindelijk is Nadine uit de relatie gestapt, maar hij bleef contact zoeken. Zij probeerde hem te steunen in zijn liefdesverdriet, hoewel ze, naar mijn idee, de allerlaatste was die daarvoor in aanmerking kwam, aldus Jacqueline. “Hij bleef hoop houden. Toen na drie maanden duidelijk werd dat ze niet meer terugkwam, heeft hij haar naar zijn woning gelokt. Hij zei dat hij nog een afscheidscadeau had. Ze is nog een keer naar zijn woning gegaan, waar hij verschillende messen verstopt had. Als hij niet met haar kon zijn, dan niemand niet.”
“Elke gedachte over hem vond ik te veel”
De periode na haar dood werd Jacqueline geleefd. “Het is niet te bevatten en je schiet in een overlevingsmechanisme. Ik ervaarde een enorme pijn.” Ze had opeens geen zusje meer, maar ze was ook opeens geen zus meer. Ze wilde niet met Gerold bezig zijn, die zichzelf na de gewelddadige moord had aangegeven. Hij heeft 12 jaar TBS gekregen en draait inmiddels alweer een tijdje mee in de maatschappij. “Na een half jaar kwam ik voor de eerste keer in aanraking met hem door de rechtszaak. Ik vond het heel heavy dat hij daar ook was. We konden wel gebruik maken van het spreekrecht, alle drie, wat heel fijn was. Dat was in die tijd nog vrij ongebruikelijk. Na die rechtszaak heb ik hem uit mijn leven verbannen. Elke gedachte over hem vond ik te veel.”
Na tien jaar zag Jacqueline hem weer bij een rechtszaak waar gekeken werd of zijn TBS moest worden verlengd. Ze kreeg de vraag of ze erbij wilde zijn en dat wilde ze. “Ik merkte dat ik de nachten daarvoor heel slecht sliep en me onrustig voelde dat hij vrij zou komen. Ik werd er misselijk van. Na de rechtszaak voelde ik bij mezelf een verlangen om hier vrij van te zijn. Het had zoveel impact op me. Ik heb het niet in eigen hand of hij vrijkomt en hierdoor voelde ik me machteloos. Ik was net moeder geworden en voelde me heel kwetsbaar. Ik heb toen besloten om met mezelf aan de slag te gaan, innerlijk werk te doen en de ui af te pellen. Hierdoor kon ik mezelf steeds meer zien voor wie ik ben, voorbij de trauma’s, conditioneringen en overtuigingen en daardoor hem ook, voor wie hij is, voorbij de daad.”
“Twee jaar geleden zat ik helemaal in de rats en dit keer voelde ik me ontspannen”
Na twee jaar was er weer een rechtszaak en Jacqueline wilde er naartoe. Dit keer zat ze er anders in. Haar beweegreden was niet langer dat ze wilde dat hij zo lang mogelijk vast zou zitten. “Ik voelde me neutraal. Ik wilde ernaar toe om te kijken hoe ik me voelde in zijn aanwezigheid.” Dat was een totaal andere ervaring. Ze voelde een rust en daarmee ook een gevoel van vrijheid. “Twee jaar geleden zat ik helemaal in de rats en dit keer voelde ik me ontspannen.”
Hij was een model gevangene, werkte aan alle programma’s mee. De enige zorg die er was, was het relatie stuk. “Hij identificeert zich met een partner en het is lastig toetsen vanuit de Tbs-kliniek hoe hij hier een volgende keer mee om zal gaan. Ik weet dat zijn gedrag ergens vandaan komt, zoals bij ieder mens. Hij is opgegroeid in een moeilijke gezinssituatie. Ik geloof dat iedereen in de kern goed is. Tijdens die laatste rechtszaak voelde ik dat de lijntjes tussen mij en hem waren doorgeknipt. Toen ik hem zag, heb ik hem een hand gegeven en hem in zijn ogen aangekeken. Hij keek mij voor de eerste keer recht in mijn ogen aan, en gaf me een stevige hand. Ik kon zien dat hij ook innerlijk werk had gedaan.”
Iemand vergeven doe je in de eerste plaats voor jezelf, aldus Jacqueline. Vergeven betekent voor haar dat je niet langer wenst dat het verleden anders is en dat je accepteert wat er is gebeurd. “Ik keur het niet goed wat er is gebeurd, het blijft natuurlijk vreselijk. Maar ik realiseer me dat ik het niet kan veranderen. Als ik niet vergeef, blijf ik slachtoffer. Ik heb nu weer zelf de regie.” Een jaar later heeft ze hem weer gezien. Ze had een verlangen om hem te vertellen dat ze hem vergeven had. “Ik heb hem gezegd dat ik hem oprecht en vanuit mijn hart vergeven heb. Hij schoot helemaal vol. Hij heeft zichzelf nog niet vergeven, zei hij. Hij is nog veel met Nadine bezig.”
“Het is belangrijk dat hij een kans krijgt om zichzelf op een andere manier te zien”
Ze kon hem tijdens die ontmoeting met andere ogen zien, anders dan ze hem zelf kende, hoe hij is neergezet door de media en door iedereen die hem veroordeelt om wat hij heeft gedaan. “Het is belangrijk dat hij een kans krijgt om zichzelf op een andere manier te zien. Ik heb deze ontmoeting voor mezelf gedaan, maar ook om bij te dragen aan zijn heling. Het is zo gebruikelijk om wrok te koesteren, zo iemand te haten en in vergelding te gaan. Ik ga ervan uit dat hoe meer iemand in het donker zit, hoe meer licht ernaar toe mag. Als iemand iets slechts doet, moet hij de rest van zijn leven hiermee dealen, daarbovenop heeft de hele wereld nare gedachtes over deze persoon. Daders worden vaak als monsters afgestempeld. Als iedereen negatief blijft, hoe kan zo iemand in zichzelf dan ooit het goede (her)ontdekken?”
Sindsdien is er geen contact geweest, maar dat gaat er nog komen. Het heeft tijd nodig, vooral ook omdat het pad dat Jacqueline kiest heel ongebruikelijk is. “Ik heb veel weerstand gevoeld vanuit mijn omgeving. Mijn ouders staan er anders in, zij leven gelukkig ook niet vanuit woede en vergelding, maar zijn (nog) niet zover dat ze Gerold kunnen vergeven. We praten veel met elkaar en respecteren elkaars pad. Ze zien hoe ik veranderd ben en anders in het leven sta. Mijn partner kon het eerst niet aanhoren, die liep weg. Hij staat er inmiddels veel meer open voor. Sommige nabestaanden van gewelddelicten vinden dat ik mijn zusje verloochen. Ik heb hele heftige reacties gehad. De reden dat ik met mijn verhaal naar buiten treed is om een zaadje te planten en bij te dragen aan een liefdevollere wereld.”
“Als ik dit niet had meegemaakt, had ik nooit zo in het leven gestaan”
De moord van haar zusje is een enorme trigger geweest. Het heeft haar gevormd tot de vrouw die ze vandaag is. “Als ik dit niet had meegemaakt, had ik nooit zo in het leven gestaan. Dan was ik wellicht geen therapeut geworden en had ik niet dit interview gehad. De wereld heeft dit nodig, vergeving naar daders toe, zowel vanuit het gevangenissysteem en het rechtssysteem, maar ook vanuit het dagelijkse leven. Vergeven zorgt voor verandering, waardoor we op een andere manier met elkaar om kunnen gaan.”
De media speelt volgens haar een enorme rol in het stigmatiseren van daders. “Wij geloven alles wat de media verkondigt. De manier waarop het nieuws over de moord op mijn zusje is gebracht, was soms volledig sensatie belust met koppen als ‘gruwelijk afscheidscadeau’ en in detail met hoeveel messteken hij haar heeft omgebracht. Ook werd er gezegd dat hij een oorlogstrauma had en dat dit bijgedragen heeft aan de moord, hetgeen achteraf niet waar bleek te zijn. De media zorgt voor dualiteit en verdeel en heers. Hij werd neergezet als een monster. Gelukkig begint daar wel iets van verandering in te komen. Daarnaast is er veel oog voor het slachtoffer in de media, hetgeen fijn is, maar een dader krijgt vrijwel nooit de kans om zijn of haar verhaal te doen.”
Vanuit Herstel in Beeld geeft Jacqueline’s vader onder andere lezingen in gevangenissen. Ik ben inmiddels meerdere keren mee geweest en het lijkt me mooi om in de toekomst het stokje van hem over te nemen. “Ik ben ook in vrouwen gevangenissen geweest, waar allemaal daders zitten, maar al die vrouwen zijn vooral slachtoffer. Het zijn stuk voor stuk vrouwen die heftige dingen hebben meegemaakt en al jaren lang slachtoffer zijn. De ex-partner van mijn zus is ook slachtoffer, door zijn opvoeding en wat er met hem is gebeurd tijdens zijn kinderjaren. In elk mens zit een dader en een slachtoffer.”
Waarom laat iemand een bepaald gedrag zien?
Ze heeft inmiddels twee dochters, die van hun moeder leren wat vergeving betekent, gewoon in dagelijkse situaties. “In de opvoeding kan je je richten op straffen, maar ik geloof daar niet in. Ik geloof in opvoeden, opbouwend, en laten zien wat je anders kan doen in bepaalde situaties. Waarom laat iemand een bepaald gedrag zien? Vaak vraagt iemand om aandacht, omdat hij boos of verdrietig is. Het is geen kwade opzet, maar een vraag om hulp.”
Als ze terugdenkt aan haar zus, ziet ze een positieve, vrolijke jonge vrouw voor zich, die altijd het goede in de mens zag. “Ze was liefdevol en zorgeloos, soms op het naïeve af. Je kon niet anders dan van haar houden. Ze zou nog geen vlieg kwaad doen. Ik heb haar tijdens de relatie enorm zien veranderen. Van een jonge sprankelende meid naar een zorgelijke huisvrouw, bij wijze van spreken. Als ze van hem vandaan kwam, was ze verhard. We zeiden dat tegen haar en zijn altijd met haar in gesprek gebleven. Hij was een moeilijk onderwerp voor haar om over te praten.”
Grenzen aangeven
Haar zus Nadine vond het lastig om grenzen aan te geven, iets waar veel vrouwen moeite mee hebben. “We hebben niet geleerd wat het betekent om onze grenzen aan te geven. Ik heb ook heftige dingen toegelaten binnen relaties en had ook dat grenzeloze. We zijn zo bang om afgewezen te worden, om alleen te zijn. Dan verleg je je grenzen en accepteer je het maar. Het is een heel proces om dat wel te doen, grenzen aangeven. Ik kan het nu wel. Mijn partner zei op een gegeven moment dat ik egoïstisch was. Hoe gek dat ook klinkt, het was voor mij een compliment. Je omgeving is het nog niet gewend dat je goed voor jezelf zorgt, je ruimte inneemt en voor jezelf opkomt, en dat roept soms weerstand op. Ik geloof dat hoe beter je voor jezelf zorgt, hoe beter je, uiteindelijk, voor een ander kan zorgen. Ik ben als moeder van twee dochtertjes hun voorbeeld daarin, dat is voor mij nog een extra reden om dat voorbeeld te leven.”