Bruins Slot: politici moeten verzoeken kunnen doen aan inspecties

Het moet mogelijk blijven dat ministers en Tweede Kamerleden een verzoek voor een onderzoek indienen bij toezichthouders van de overheid, zegt minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken) tijdens een debat in de Tweede Kamer. De zogeheten Rijksinspecties willen hier juist vanaf omdat zij onafhankelijk toezicht willen houden zonder aanwijzingen van de politiek, schreven zij onlangs in een brief aan de minister.

Bruins Slot zegt dat het soms nodig is dat politici om een onderzoek verzoeken als er bijvoorbeeld iets misgaat in het onderwijs, de zorg of de bagageafhandeling op Schiphol. Ze wil de mogelijkheden hiertoe wel gaan inperken. De minister wil een wetsvoorstel doen om de positie van toezichthouders als de Arbeidsinspectie en de Inspectie van het Onderwijs te verbeteren. De Tweede Kamer heeft maandag gedebatteerd over een voorstel dat het onafhankelijke Kamerlid Pieter Omtzigt heeft ingediend in aanloop naar het wetsvoorstel hierover.

Renske Leijten (SP) vindt het "echt ridicuul" dat de minister het "gewogen oordeel" van de inspecties zo terzijde schuift. "Ik denk dat je als minister daarnaar moet luisteren." Ze vindt dat er een cultuur is waarin inspecties te veel moeten luisteren naar de politiek en dat de regels moeten worden aangepast om hier verandering in te brengen. Omdat het lang duurt om de wet aan te passen, wil het Kamerlid dat Bruins Slot voordat het zover is de toezichthouders op andere manieren meer ruimte gaat geven.

Omtzigt vindt het een discussie waard of het mogelijk moet blijven dat toezichthouders op aanwijzen van politici onderzoek doen. Want hij kan zich situaties voorstellen waar dat iets toevoegt. Het Kamerlid vindt een aanwijzing om iets niet te onderzoeken in elk geval een "no-go area". Hij noemt als voorbeeld het dodelijke ongeluk met een stint in Oss in 2018. Op verzoek van de Kamer werden in de periode voor dit ongeluk weinig eisen gesteld om dit soort nieuwe voertuigen de weg op te laten.

"We hebben in het Groningengasschandaal gezien dat het Staatstoezicht op de Mijnen helemaal klem kwam te zitten tussen aan de ene kant de oliemaatschappijen en andere kant het ministerie van Economische Zaken en het eigenlijke belang waar ze voor stonden", zegt Omtzigt. Meer onafhankelijkheid had de problemen "onder geen beding" voorkomen volgens het Kamerlid. "Maar het had wel tot een snellere oplossing geleid als we iets eerder hadden kunnen ingrijpen."