Commissie: haal bestuursrechtspraak weg bij Raad van State

De Raad van State moet zich geheel gaan toeleggen op advisering van het kabinet en parlement over wetgeving. De afdeling bestuursrechtspraak moet worden afgesplitst en ondergebracht bij de rechterlijke macht. Dat adviseert de parlementaire enquêtecommissie die het fraudebeleid van de overheid heeft onderzocht.

De Raad van State heeft volgens de commissie een "dubbele pet" als wetgevingsadviseur én hoogste bestuursrechter. Die moet worden afgezet, vindt de commissie. Zij vindt het "staatsrechtelijk onzuiver" dat één Hoog College van Staat zowel adviseert over wetgeving, als rechtspreekt over de toepassing van diezelfde wetgeving.

De commissie stelt verder vast dat de digitalisering van de dienstverlening door de overheid is doorgeslagen. Mensen moeten het recht krijgen op persoonlijk contact, niet alleen via telefoon, chat, mail of app, "maar ook door simpelweg op de koffie te komen". Door mensen eerder bij de hand te nemen, kunnen juist die kleine foutjes voorkomen worden die zo vaak veel ellende hebben veroorzaakt.

Het juridisch vangnet voor mensen die toch in de problemen komen, moet worden versterkt, zo adviseert de commissie verder. Wie in aanvaring komt met de overheid, moet kunnen terugvallen op een "landelijk dekkend netwerk" van voorzieningen voor rechtshulp. Ook moeten de vergoedingen voor de sociale advocatuur omhoog en moeten mensen er eerder voor in aanmerking komen.

Een andere aanbeveling van de commissie is dat nieuwe wetten zowel voor- als achteraf getoetst zouden moeten worden aan de Grondwet. Zo moet worden voorkomen dat grondrechten van burgers aan de kant worden geschoven ten faveure van "politieke wensen of organisatiebelangen".

Er moet volgens de commissie in alle geledingen van de overheid meer kennis komen over de risico's van het gebruik van persoonsgegevens bij toezicht en handhaving. De Autoriteit Persoonsgegevens moet meer geld krijgen om haar wettelijke taak te kunnen vervullen. Het budget van de privacywaakhond moet structureel met minstens 100 miljoen euro omhoog.