Hiv-vaccin van Janssen werkt niet, onderzoek gestopt

Een experimenteel vaccin van het Nederlandse bedrijf Janssen tegen hiv, het virus dat aids kan veroorzaken, werkt niet. De eerste tests hebben dat uitgewezen, en daarom stoppen de onderzoeken naar het middel.

De Amerikaanse gezondheidsdiensten, de National Institutes of Health, hebben de uitkomst naar buiten gebracht. Janssen, gevestigd in Leiden, bevestigt het stoppen van het onderzoek. Het bedrijf zegt dat het onderzoek blijft doen naar mogelijkheden om een hiv-besmetting te voorkomen. "We zijn solidair met de hiv-gemeenschap en blijven ons inzetten voor het doel om van hiv historie te maken", stelt Janssen.

Het hiv-vaccin werd sinds 2019 getest met ongeveer 3900 mensen van 18 tot 60 jaar uit Europa, Noord-Amerika en Zuid-Amerika. De proefpersonen waren mensen die transgender zijn en mannen die seks hebben met mannen. In een jaar tijd kregen ze vier prikken. In het vaccin zaten onderdelen van verschillende versies van hiv. Het werd daarom een mozaïek-vaccin genoemd. Het was de bedoeling dat het afweersysteem daardoor zou leren om het virus te herkennen en uit te schakelen. Afgelopen oktober werden de laatste proefpersonen ingeënt.

Sommige mensen in de test kregen het vaccin zelf. Anderen kregen een zoutoplossing zonder werkzame stof toegediend, een placebo. In beide groepen kwamen vervolgens ongeveer evenveel hiv-besmettingen voor, het vaccin maakte geen verschil. Volgens de NIH is het vaccin wel veilig om te gebruiken en heeft het geen schadelijke bijwerkingen. Uit een eerder onderzoek bij vrouwen in zuidelijk Afrika kwam ook naar voren dat het vaccin veilig maar niet effectief is.

Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) breekt het immuunsysteem van mensen beetje bij beetje af. Na verloop van tijd is het lichaam daardoor niet meer in staat om zich te beschermen tegen virussen en bacteriën, en dan is er sprake van aids. Het virus verspreidt zich via onder meer bloed. Dat kan bij seksueel contact gebeuren, maar ook door vervuilde injectienaalden en in het verleden ook door bloedtransfusie. Sinds de jaren 80 zijn naar schatting zo'n 40 miljoen mensen aan aids overleden.

Door experimentele behandelingen lijken in de afgelopen jaren enkele proefpersonen te zijn genezen, maar zulke behandelingen staan nog in de kinderschoenen. Voor het overgrote deel van de patiënten zijn hiv en aids ongeneeslijk. Dankzij goede medicatie is het in westerse landen wel veranderd van een dodelijke ziekte in een chronische aandoening, mensen kunnen redelijk gezond oud worden met hiv. In arme landen hebben mensen die kansen niet, daar ligt het sterftecijfer veel hoger.