"Je kan alleen met heel veel geld de woningmarkt op en als je jezelf diep in de schulden steekt"

Sinds zes jaar woont programmamaker en cabaretière Yora Rienstra met vriendin en twee kinderen boven haar ouders, omdat ze geen eigen woning kan vinden. Ze is niet de enige in Nederland die op zoek is naar een woning, en bij velen van hen is de nood behoorlijk hoog. “Het is heel schrijnend.” Genoeg reden voor Yora om een vierdelige serie voor de VPRO te maken, Half Nederland dakloos, waarin ze de persoonlijke verhalen achter de woningnood in beeld brengt.

Yora heeft altijd wel ideeën die ze kan vertalen naar het theater of de tv. De afgelopen zeven jaar is het steeds vaker het laatste. Toen ze zes jaar geleden na een scheiding noodgedwongen bij haar ouders kwam te wonen, die gelukkig een ruim huis hebben, werd Yora zich steeds meer bewust van de woningnood. En met name het huizenprobleem onder de middeninkomens. "Pas nu ik er zelf last van heb met mijn middeninkomen gaat het er meer over, terwijl het al een veel langer probleem is voor mensen met lagere inkomens." Hoewel Yora prima woont bij haar ouders en in een luxe positie zit in vergelijking met mensen die al jaren in een huizencrisis zitten, merkte ze een jaar geleden, toen ze veertig werd, dat ze toch wel graag een eigen huis zou willen kopen. “Ik wil niet de rest van mijn leven van mijn ouders blijven huren, ik wil iets opbouwen. Ik wil de mogelijkheid hebben om zelf de keuze te maken of ik iets ga kopen. Ik voelde me een beetje een looser dat ik nog geen eigen woning had."

De woningmarkt is heel complex, aldus Yora, die telkens onderaan de lijst staat als ze interesse heeft in een woning die te koop staat. “Ik kan geen goede financiële voorwaarden bieden omdat ik freelancer ben. Ik kan dat geld niet meteen neerleggen en meestal kom ik er niet eens tussen, omdat er enorm wordt overboden. Als ik mee wil doen, moet ik geld lenen van mijn ouders. Hoe kan het nou, dat ik met mijn middeninkomen en al tien jaar fulltime aan het werk in de creatieve sector, niet gewoon ergens kan wonen? In de vrije sector schrik je je kapot van de prijzen.”

Anderhalf jaar geleden had ze een interview in het Parool en kreeg ze de vraag wat haar frustreert. Yora haar antwoord: “Dat ik als Amsterdammer niet in mijn eigen stad kan wonen.” Je kan alleen met heel veel geld de woningmarkt op en als je jezelf diep in de schulden steekt, aldus Yora. “En dan nog kom je er niet tussen. Ik heb co-ouderschap, dus ik kan niet zomaar in de provincie gaan wonen. Daar wordt weinig over nagedacht. Ik vind dit raar en oneerlijk. Ik sprak steeds meer mensen die in een vergelijkbare situatie zitten, die mij vertelden hoe scheef het zit.”

En zo ontstond het idee voor de serie, waarin ze de verhalen van mensen vertelt die de woningnood meemaken. “Het gaat niet over de situatie zelf, want dat lees je wel in de kranten. Ik ben zelf niet de hoofdpersoon, mijn situatie is de aanzet geweest om op onderzoek uit te gaan. Door de serie te maken ben ik erachter gekomen hoe erg de situatie is. Dat je denkt: huh? Is dit werkelijk aan de hand? Zoals de vrouw die ik spreek die op straat komt te staan. Het zijn vooral ook veel jongeren die aan het kortste einde trekken.” Yora zoekt nog steeds, maar weet ook: dit is nu even wat het is. “Ik woon, ik heb familie dichtbij en ik hoef er niet direct uit zoals Angelique in de serie. We hebben net een caravan gekocht, daar gaan we mee naar de camping.”

“Omdat mijn kinderen naar school moeten, en omdat ik dan denk: ik ben moeder, mijn kinderen hebben me nodig. Ik heb nooit zin om in mijn bed te blijven liggen. Het is een nieuwe dag, wat gaan we doen, kom maar op. Ik heb bijna nooit géén zin in de dag.”

“Net als veel mensen houdt de oorlog me bezig. Maar goed, vandaag hielden de reacties op de uitzending van gisteravond van de eerste aflevering me bezig.” Hoe waren die? “Heel goed. En ik heb twee mooie recensies in de NRC en de Volkskrant. Er waren veel kijkers en veel reacties. Er zitten zoveel mensen in de shit, ik wil daar iets voor doen. Ik ben natuurlijk geen woningmarkt expert, ik ben tv-maker.” Is alles al opgenomen? “We zijn bijna klaar met draaien.”

“Door niet te stressen, maar ga dat maar eens doen. Door lekker te koken, en tijd hebben voor elkaar. Samen met mijn vriendin een serie kijken, dat is wel ontspannen ja.”

“Buiten spelen, knutselen, tekenen; ik had imaginary friends en speelde uren piano. Ik kon me heel goed vermaken.”

“Na het douchen en aankleden moet er echt een kopje kamillethee in. Ik heb het idee dat als ik dat niet heb, dan functioneer ik niet.”

“Ik denk mijn creatief ondernemingsschap, dat ik autonoom ben, dat ik dingen bedenk die ik ook kan uitvoeren. Daadkrachtig misschien.”

Nou, wat een moeilijke vraag, ik zit na te denken. Ik weet dat nu 123 niet.”

“Ik maak tegenwoordig zelf loempiaatjes. Heel leuk om te maken en lekker.”

“Met mijn gezin, familie, en die van mijn vriendin, en dan ook al mijn vrienden natuurlijk. Dan maak ik zelf een rijsttafel en gaan we herinneringen ophalen en erom lachen.”

“Maak je niet druk, want dat doe ik zelf al, dus doen jullie dat maar niet.”