Klimaatdoel Urgendazaak gehaald: uitstoot ruim kwart lager in 2020

Het klimaatdoel dat de rechter de Nederlandse overheid heeft opgelegd, is behaald. De uitstoot van broeikasgassen lag in 2020 25,5 procent lager dan in 1990, zo blijkt uit definitieve cijfers die CBS en Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) hebben gepubliceerd.

In de zogeheten Urgendazaak verplichtte de rechter de overheid maatregelen te nemen tegen klimaatverandering. In 2020 moest de uitstoot van CO2 en andere gassen die bijdragen aan de opwarming van de aarde tenminste met 25 procent zijn verminderd. De Hoge Raad bepaalde dat eind 2019 in een zaak die was aangespannen door duurzaamheidsorganisatie Urgenda. Lagere rechters hadden de eis eerder al toegewezen, maar de staat procedeerde door tot aan het hoogste rechtscollege.

Volgens de Hoge Raad heeft de wetenschap duidelijk gemaakt dat klimaatverandering gevaren met zich meebrengt. Die kunnen ook inwoners van Nederland "ernstig treffen in hun recht op leven en welzijn".

Lange tijd was onzeker of het zou lukken om het Urgendadoel te realiseren. De definitieve emissieregistratie maakt nu duidelijk dat dit precies is gelukt. In totaal lag de uitstoot in 2020 8,8 procent lager dan in 2019. De afname was onder meer te danken aan een sterke vermindering van het steenkoolgebruik. Kolencentrales zijn grote CO2-uitstoters. Geluk is ook een factor: 2020 was relatief warm, waardoor minder aardgas nodig was voor verwarming.

Verder speelden de coronamaatregelen een "beperkte" rol. De uitstoot van de industrie bleef ongeveer gelijk aan het jaar ervoor, maar de uitstoot van het wegverkeer daalde met 15 procent. Die daling hangt samen met het advies om zoveel mogelijk thuis te blijven, stelt het CBS vast.

Het belangrijkste broeikasgas is koolstofdioxide (CO2). Het gas houdt warmte vast in de atmosfeer. Daardoor wordt het op aarde steeds warmer. Smeltende ijskappen en een stijgende zeespiegel, hitte, droogte en extreem weer zijn het gevolg. Ook methaan, lachgas en zogeheten F-gassen dragen bij aan de opwarming van de aarde. Het effect van die gassen wordt omgerekend naar CO2-equivalenten, zodat er één duidelijk getal uitkomt.

De komende jaren moet de uitstoot verder dalen. In de Klimaatwet is vastgelegd dat de afname zeker 49 procent moet zijn in 2030, ten opzichte van 1990. Het kabinet wil dat ophogen tot 55 procent.

De vraag is nog hoe de cijfers over 2021 precies zullen uitvallen. Uit voorlopige CBS-cijfers bleek in december vorig jaar dat in de eerste drie kwartalen zo'n 3 procent méér broeikasgassen werden uitgestoten dan in 2020. De voorlopige cijfers over het vierde kwartaal verschijnen half maart.