Minister Hoekstra: eerherstel en excuus voor Anton de Kom

Het kabinet heeft de familie van de antikoloniale schrijver en verzetsheld Anton de Kom excuses aangeboden voor het leed dat hem en zijn gezin is aangedaan. "We hadden dit al decennia geleden moeten doen", zei minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken).

In nauw overleg met de familie is besloten om aan de Vrije Universiteit in Amsterdam een leerstoel in te stellen. Daarin zal het gaan om het gedachtegoed van De Kom en de historische verwerking van het Nederlandse slavernijverleden. "Zo wordt het beste recht gedaan aan zijn nalatenschap."

Op zijn ministerie bood de minister de twee nog levende kinderen van De Kom excuses aan. "Ik ben hier heel blij mee", reageerde dochter Judith (92) na afloop. De kinderen vertelden tijdens de bijeenkomst wat hun vader en moeder hebben meegemaakt, zei Hoekstra. Het was "bij vlagen heel emotioneel".

De Kom was "een dapper man die streed voor rechtvaardigheid, gelijkheid en menswaardigheid" en is actief tegengewerkt door de Nederlandse overheid, zegt de bewindsman. "De daden van Anton de Kom en zijn belangrijke bijdrage aan de Nederlandse en Surinaamse geschiedenis verdienen eer en erkenning."

In een verklaring laat de familie verder weten dat ze "ontroerd en verheugd" is over de rehabilitatie. "Dit eerherstel erkent de moed, de visie en de onvermoeibare inzet van een man die zich zijn hele leven heeft ingezet voor vrijheid en gelijkheid tegen de tijdgeest in." De familie heeft lang gestreden voor eerherstel.

De Kom werd in 1898 geboren in Suriname, dat toen een kolonie van Nederland was. Zijn vader was nog als slaaf ter wereld gekomen. In 1921 vertrok De Kom naar Nederland. Hij gaf daar later lezingen over het slavernijverleden en de geschiedenis van Suriname. Dat was uit onvrede over de kennis hierover in Nederland.

Eind 1932 ging De Kom weer naar Suriname. Als linkse activist werd hij daar in de gaten gehouden door de autoriteiten en al snel het land uitgezet. Hij keerde nooit meer terug. In 1934 publiceerde hij zijn beroemde geschiedenisboek Wij slaven van Suriname, een aanklacht tegen racisme en uitbuiting.

In de Tweede Wereldoorlog zat hij bij het verzet. De Kom kwam op 24 april 1945 om het leven in concentratiekamp Sandbostel. Hij kreeg later postuum het verzetsherdenkingskruis en is ook opgenomen in de canon van Nederland. Drie jaar geleden vroeg de Tweede Kamer het kabinet om zijn eerherstel. Dat eerherstel staat los van de herdenking van het slavernijverleden, aldus Hoekstra.