Ombudsman NPO: Ongehoord Nederland brengt onjuiste informatie

Omroep Ongehoord Nederland (ON) verspreidt aantoonbaar onjuiste informatie en schendt daarmee de journalistieke code van de NPO. Dat is de conclusie van de Ombudsman van de NPO, die na een aantal klachten onderzoek deed naar de uitzendingen van de nieuwe omroep. ON zendt vanaf half februari twee keer per week het programma Ongehoord Nieuws uit.

Uit het onderzoek blijkt dat in publicaties van Ongehoord Nederland de journalistieke code van de NPO op diverse punten geschonden is. Het gaat dan onder meer om schending van de code op het punt van betrouwbaarheid en daardoor het passief en actief bijdragen aan verspreiding van aantoonbaar onjuiste informatie. Ook wordt onjuiste informatie niet gecorrigeerd en worden meningen niet voldoende gescheiden van feitelijke informatie.

"Journalistieke programma’s bij de publieke omroepen zijn geen open podium en de presentator is geen doorgeefluik", stelt NPO-Ombudsman Margo Smit. "Dat is bij omroep ON nu met regelmaat wel zo." Smit stelt in haar rapport dat zij "niet eerder in korte tijd zoveel verzoeken kreeg om onderzoek naar twee specifieke programma’s van één omroep."

De journalistieke code, die Ongehoord Nederland heeft ondertekend, stelt dat informatie betrouwbaar moet zijn en gecheckt moet worden. In journalistieke programma’s van ON wordt volgens de Ombudsman ruimte gegeven aan aantoonbaar onjuiste informatie. Dat gebeurt passief wanneer een presentator niet doorvraagt of aantoonbaar onjuiste informatie geuit door gasten niet tegenspreekt, en actief in eigen teksten van presentatoren of in reportages met aantoonbaar onjuiste opmerkingen en niet-bevraagde aantijgingen.

In de onderzochte ON-programma’s zitten vooral meningen van gasten, aldus de Ombudsman. "Het maken van een opiniërend programma is geen vrijbrief voor het uit het oog verliezen van journalistieke normen en afspraken", stelt Smit. "In een journalistieke productie moet het bij de publieke omroepen niet om ‘het prettige gesprek’ gaan of om het vrij baan geven aan meningen. Wel om het betrouwbaar informeren van het publiek op basis van feiten. Van omroepen mag geëist worden dat ze zich houden aan de afgesproken normen in journalistieke code, die hebben ze allemaal onderschreven. Ook moeten ze zich houden aan de in de Mediawet beschreven én gezamenlijk aanvaarde uit te dragen waarden. Betrouwbaarheid hoort daar ook bij."

De Ombudsman stelt ook dat voor het publiek niet duidelijk is "wat de journalistieke normen en waarden zijn van de NPO, welke consequenties er zijn als die genegeerd worden, en wie sancties kan opleggen. Zo wordt duidelijk hoe er vóór het publiek en met publiek geld journalistiek bedreven wordt". Organisaties als de NPO en het Commissariaat voor de Media kunnen bij overtreding wel sancties opleggen.

De omroep van Arnold Karskens kreeg in 2021 van toenmalig mediaminister Arie Slob de aspirant-status, op voorwaarde dat de omroep "dezelfde ideeën over onafhankelijke journalistiek" deelde als andere omroepen binnen de NPO. Ondanks de voorwaarden van Slob liet het ministerie van OCW de afgelopen maanden weten dat er vanuit het ministerie geen toezicht wordt gehouden op de inhoud van de programma's die Ongehoord Nederland maakt.