Partijen van links tot rechts willen sleutelen aan publieke omroep

Hilversum wacht met spanning op 22 november: de kans is groot dat de politiek na de verkiezingen gaat sleutelen aan de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). De nieuw verkozen Tweede Kamer gaat namelijk de ingrijpende voorstellen bespreken van het adviescollege dat heeft nagedacht over de toekomst van het omroepstelsel. Bovendien denkt VVD aan bezuinigingen en wil de partij van Pieter Omtzigt (Nieuw Sociaal Contract) - die hoog staat in de peilingen - één van de drie televisiezenders schrappen.

Onder leiding van oud-politicus Pieter van Geel (CDA) heeft het adviescollege vijftig aanbevelingen gedaan die het omroepstelsel flink zouden veranderen als ze allemaal uit worden gevoerd. Niet elk advies wordt met enthousiasme ontvangen in de omroepwereld. Maar bij meerdere omroepmedewerkers klinkt ook de vrees dat het adviesrapport in een la belandt en de problemen die zij zien bij de publieke omroep niet worden opgelost.

Uit een rondgang van het ANP bij NSC, VVD, GroenLinks-PvdA en D66 blijkt dat partijen het in elk geval tijd vinden voor een goede discussie over de publieke omroep.

VVD-Kamerlid Pim van Strien vindt bijvoorbeeld dat de publieke omroep toekomstbestendig, transparanter en efficiënter moet worden en terug moet naar de "kerntaken" van onderzoeksjournalistiek, educatie, cultuur en sport. Daar hoort wat zijn partij betreft ook een bezuiniging bij van circa 400 miljoen euro, valt op te maken uit de doorrekeningen van het Centraal Planbureau (CPB).

NSC legt het niet uit als een bezuiniging dat de partij één NPO-zender wil schrappen. In haar programma zegt de nieuwe partij het geld dat hiermee wordt bespaard te willen gebruiken om producties te maken "op het gebied van nieuws, achtergronden, geschiedenis, film, kunst en cultuur".

"Mijn kinderen begrijpen die discussie niet", zegt Mohammed Mohandis (GroenLinks-PvdA) over het plan om een zender te schrappen, waar hij het ook niet mee eens is. Jongere generaties kijken namelijk amper televisie 'lineair' op een zender, licht hij toe. Daarom vindt hij het veel belangrijker om te bedenken hoe de publieke omroep relevant kan blijven naast platforms als YouTube en Netflix. De politicus vindt dat de NPO nu al veel doet tegen weinig kosten en ziet dus niets in bezuinigingen.

VVD, NSC, GroenLinks-PvdA en D66 zijn het met elkaar eens dat belangrijke besluiten over de toekomst van omroepen niet meer bij het kabinet moeten liggen, zoals het adviescollege adviseert. Dat speelt nu bij Ongehoord Nederland. Tot haar eigen ongemak moet demissionair staatssecretaris Gunay Uslu (Media) uiterlijk volgende maand besluiten of ze gehoor geeft aan het verzoek van de NPO om de voorlopige erkenning van de veel bekritiseerde omroep in te trekken. "Het uitgangspunt binnen de democratische rechtstaat is dat journalisten de politiek beoordelen en politici zo min mogelijk de journalisten", zegt Joost Sneller (D66) hierover.

De adviseurs stellen voor om een onafhankelijke instantie op te richten die toezicht houdt op de publieke omroep en zelfstandig besluit of omroepen mogen toetreden tot het stelsel of deze moeten verlaten. De ondervraagde politici vinden het te vroeg om te zeggen of ze dit per se de beste oplossing vinden. VVD en GL-PvdA geven aan dat ze een gesprek tussen Tweede Kamerleden en het adviescollege willen afwachten.