Tips voor opa’s en oma's om hun kind en kleinkind de baas te blijven

Op Nationale Opa en Oma dag worden alle opa’s en oma’s in Nederland in het zonnetje gezet. En dat mag ook wel! Het grootouderschap is namelijk behoorlijk veranderd, waarbij steeds meer grootouders een actieve rol vervullen in de opvang én opvoeding van hun kleinkinderen. We hebben Kind- en gezinscounselor Ellen Saris om tips gevraagd hoe om te gaan met al die veranderingen. “Veel grootouders vinden het lastig om nee te zeggen tegen hun kinderen.”

Naar schatting vervult veertig procent van de grootouders een vaste rol in de opvang van hun kleinkinderen. Ook de moeder van Ellen paste vroeger op haar kleinzoon. “Ik zag toen al veel kennissen van mijn ouders oppassen. Voor veel mensen is kinderopvang te duur, waardoor de grootouders worden ingeschakeld. Ik hoorde destijds regelmatig in de wandelgangen dat veel grootouders geen nee durven te zeggen tegen hun kind.”

Sinds twee jaar geeft Ellen een paar keer per jaar workshops aan grootouders, waarbij het haar opvalt dat er veel speelt. “Nee zeggen is een van de grootste problemen voor grootouders. Het begint met een halve dag oppassen en voor ze het doorhebben, passen ze een aantal dagen per week op. Als er dan ook nog een scheiding heeft plaatsgevonden en zoon of dochter financieel lastig zit, durven ze al helemaal geen nee meer te zeggen.”

Waar we vroeger af en toe een nachtje uit logeren gingen bij opa en oma hebben grootouders anno 2017 een actieve rol in de opvoeding. Dit vergt een goede afstemming met elkaar, aldus Ellen. De rode draad is communicatie. Welke tips en adviezen kan ze grootouders geven, waardoor de zorg voor hun kleinkinderen wel 'passend' blijft binnen de grenzen wat ze als grootouders willen en kunnen. Want of je het wilt of niet, je wordt medeopvoeder.

“Maak goede afspraken en stem met elkaar af wat de verwachtingen zijn, zowel qua aantal dagen en uren als opvoedstijl. Ga om de tafel zitten en blijf dit doen, dus ook tussentijds. Dit wordt vaak vergeten en dan gaat het mis. Vaak durft een grootouder dan niet te zeggen als iets niet goed loopt of als iets onduidelijk is. Het is niet zomaar iets, want je neemt een stuk opvoeding over, dus schrijf indien nodig de afspraken op.”

“Het kan soms behoorlijk botsen in de opvoedstijl. Grootouders hebben dan de neiging om te zeggen: ‘maar vroeger deden we het zo’. Dit gebeurt vooral bij het eerste kleinkind. Goedbedoelde adviezen zijn prima, maar daar zitten kinderen niet altijd op te wachten. Zeg dus niet de hele dag ‘maar vroeger deden we het zo’. Maak daarnaast ook duidelijke afspraken over bijvoorbeeld snoepen en gamen. “

“Geef duidelijk je grenzen aan in wat er mogelijk is, zowel qua tijd als fysiek. Veel grootouders passen bij hun eerste kleinkind op, maar dan komt er na jaren nog een kleinkind en wordt er verwacht dat er weer wordt opgepast. Grootouders zijn dan inmiddels wat ouder en soms ook beperkter in wat ze kunnen. Het is fijn om het hier over te hebben.”

“Als kleinkinderen ouder worden, verandert er veel in wat ze wel of niet mogen. Stem dit met elkaar af en bespreek waar de grenzen liggen. Het komt voor dat je het als grootouder niet eens bent met de opvoedstijl van je kind. Blijf aansluiting zoeken. Veel grootouders willen bijvoorbeeld limonade geven, terwijl het kleinkind alleen maar water mag. Hier gaat het nog weleens mis, waarbij grootouders dan stiekem tóch limonade geven.”

“Blijf vooral doen wat jij leuk vindt en zorg dat je niet alles opgeeft voor je kleinkinderen. Ook al ben je als grootoude fulltime thuis, blijf vooral genieten en zorg dat je de opvang blijft combineren met anderen dingen. Wees hierover duidelijk naar je kinderen en zeg dat je bijvoorbeeld op dinsdagochtend altijd tennis hebt. Grootouders mogen vooral ook voor hun kleinkinderen een opa en oma zijn.”