XR: waterkanon lijkt gericht op mishandeling en vernedering

De inzet van waterkanonnen tegen betogers van Extinction Rebellion (XR) lijkt vooral gericht op "mishandeling en vernedering" en dient "geen enkel legitiem doel". Dat betogen de advocaten die opkomen voor XR dinsdag voor de rechtbank in Den Haag. Volgens hen is ook totaal onduidelijk op grond van welke regels de politie de waterkanonnen eigenlijk inzet. Daarom moet die inzet volgens de eisers ophouden.

"Er is geen richtlijn die duidelijk maakt in welke omstandigheden een waterkanon kan worden ingezet", zegt advocaat Jaantje Kramer. Ze wijst op diverse uitspraken van het Europees Hof van de Rechten van de Mens, waaruit volgens haar blijkt dat instructies en voorzorgsmaatregelen niet mogen ontbreken. Anders dreigt willekeur. Voor andere geweldsmiddelen, zoals traangas, bestaan wél duidelijke regels.

Het idee achter een waterkanon is om rellen en ongeregeldheden tegen te gaan door mensenmassa's te verspreiden, vatte Kramer het nut van de kanonnen samen. Op de A12 in Den Haag zet de politie het waterkanon steeds in tegen betogers die even later worden aangehouden. "De politie weet dat de demonstranten er niet door weggaan." Het waterkanon is daarom onnodig en "niet proportioneel", vinden de eisers in de zaak.

Waterkanonnen zijn een "indringend geweldsmiddel" dat niet zomaar mag worden ingezet, zegt Kramer. Ze somde voorbeelden op van letsel dat mensen er wereldwijd aan hebben overgehouden. Zo liep een vrouw in Eindhoven die in 2021 werd bespoten met een waterkanon een schedelbreuk op doordat ze met haar hoofd tegen een muur aan sloeg. In Turkije raakte iemand blind na in een oog te zijn geraakt.

Bij de XR-demonstraties op de A12 hebben volgens de advocaat diverse mensen bloeduitstortingen opgelopen door het waterkanon. Zulk letsel "staat in geen verhouding" tot de geweldloze acties van XR, vindt ze. De advocaat en haar collega's zijn sowieso van mening dat de demonstraties op de A12 gewoon onder het demonstratierecht vallen. De gemeente Den Haag denkt daar heel anders over.