Grote energieverbruikers maken zich door de sterk opgelopen gasprijzen steeds meer zorgen over de leveringszekerheid van de brandstof. Bij de gashandel overheerst onzekerheid, waardoor energieleveranciers steeds meer van hun kapitaal aan onderpand kwijt zijn. Als dat een te zware last legt op de financiën zouden leveranciers in de problemen kunnen komen en omvallen, waarschuwt directeur Hans Grünfeld van belangenorganisatie VEMW voor zakelijke energieverbruikers.
Bedrijven die op de beurs gas inkopen moeten onderpand inleggen, als waarborg dat ze hun verplichtingen aan verkopers kunnen nakomen. Maar door de sterk gestegen én schommelende prijzen worden die eisen steeds verhoogd, de zogeheten margin calls. Op een gegeven moment kan dat energieleveranciers in de problemen brengen, vreest Grünfeld.
“Het maakt dat de situatie ook wel precair is. En door de onzekerheid is er ook veel wantrouwen. Dan dreig je in een negatieve spiraal te komen en partijen juist in de problemen te brengen, doordat ze steeds hogere kosten hebben”, zegt Grünfeld. Eerder deze week waarschuwde gashandelaar GasTerra Tweede Kamerleden al dat op de gasmarkt “tegen de grenzen van de financiële mogelijkheden” wordt geopereerd.
Grünfeld trekt de vergelijking met zogeheten systeembanken, banken die zo belangrijk zijn voor de financiële stabiliteit dat ze niet mogen omvallen. In 2008 ontstond een wereldwijde crisis toen enkele banken omvielen. “Er zijn ook systeem-energiebedrijven. Je moet er niet aan denken dat die omvallen, dan zijn de gevolgen niet te overzien. Maar het zou onverstandig zijn er helemaal geen rekening mee te houden.”
Ook de lange periode van historisch hoge gasprijzen is zorgwekkend. Bedrijven die zich eerder hadden ingedekt tegen duur gas zien hun contract binnenkort aflopen, waardoor ze zijn overgeleverd aan de actuele marktprijzen. Al in het afgelopen najaar maakten energie-intensieve bedrijven als zinksmelter Nyrstar en kunstmestbedrijf Yara bekend hun productie door de gestegen elektriciteits- en gasprijzen af te schalen of te stoppen.
Volgens de VEMW zijn er meer bedrijven die de productie verlagen. Daarnaast houdt de organisatie er rekening mee dat plaatselijke afdelingen van internationale concerns in Europa fabrieken stilleggen en meer gaan produceren in landen waar de gasprijzen gunstiger zijn, zoals de Verenigde Staten. De kans bestaat dat Nederlandse of andere Europese vestigingen dan voorgoed dicht blijven, denkt Grünfeld.