Na een tuchtzaak in 2013 tegen drie verloskundigen die thuisbevallingen hadden begeleid van vrouwen met een verhoogd risico werd er iets aangewakkerd bij gynaecoloog Martine Hollander van het Radboudumc. Is dit iets nieuws?, dacht ze. Toen het een jaar later in haar eigen regio Nijmegen gebeurde, is ze onderzoek gaan doen. Waarom kiezen vrouwen ervoor om buiten het protocol van het ziekenhuis en verloskundigen om thuis te bevallen? Op dinsdag 19 maart promoveert ze op dit onderwerp.
Als een vrouw al eerder een keizersnede heeft gehad, is het de normale gang van zaken dat zij bij een volgende zwangerschap in het ziekenhuis bevalt. Dit gebeurt echter niet altijd. “Het is gebruikelijk dat als een vrouw of het kind dat ze draagt een verhoogd risico heeft, bijvoorbeeld een ziekte, aangeboren afwijkingen, te vroeg of te laat geboren, tweelingen, dat ze in het ziekenhuis bevalt. Zwangerschappen met een laag risico worden begeleid door een eerstelijns verloskundige. Hierover hebben we als professionals onderling duidelijke afspraken gemaakt.”
28 vrouwen geïnterviewd
Niet alle vrouwen kiezen hier dus voor, aldus Martine, en besluiten om met een verhoogd risico met behulp van een verloskundige thuis te bevallen of met een laag risico alleen thuis met partner te bevallen, zonder aanwezige zorgverlener. “Ik heb voor mijn onderzoek 28 vrouwen geïnterviewd, van wie zeven vrouwen met een laag risico helemaal alleen thuis bevallen zijn en 21 vrouwen met de hulp van een verloskundige een thuisbevalling hebben gehad, terwijl ze een medische indicatie hadden.”
Martine heeft samen met een aantal collega’s vier jaar aan het onderzoek gewerkt. Wat is haar duidelijk geworden? “Er zijn twee gedachtegangen. De ene groep vrouwen stelt dat de natuur het beter weet en vindt dat ze geen hulp nodig hebben. Dit zijn met name de alleen bevallers. De andere groep vrouwen, de meerderheid, koos meestal in eerste instantie niet voor thuis bevallen, maar kwam er niet uit met het ziekenhuis. Dit kan zijn omdat deze vrouwen net iets anders wilden of omdat ze bij een eerder contact het vertrouwen verloren hebben in zorgverleners door een traumatische ervaring.”
Van de 28 vrouwen die Martine heeft geïnterviewd. is bij twee vrouwen tijdens of vlak na de bevalling hun kindje overleden. “Ik kan niet zwart op wit zeggen dat het beter zou zijn afgelopen als ze in het ziekenhuis waren bevallen, maar in het ziekenhuis was er wellicht wel meer kans geweest om het tij te keren en adequaat te handelen.”
Water bij de wijn doen
Wat heeft Martine geleerd van het onderzoek? “We mogen meer investeren in het voorkómen van trauma, waardoor we het vertrouwen van vrouwen in de zorgverlener niet verliezen. Ik denk ook dat als vrouwen het anders willen tijdens hun bevalling, dat we te allen tijde een keuze tégen het ziekenhuis moeten voorkómen. Wellicht dat we dan als ziekenhuis wat water bij de wijn moeten doen, maar het is belangrijk dat die vrouw bij ons blijft. We moeten met elkaar het gesprek aangaan als een vrouw iets anders wil dat tegen het protocol ingaat.”
Het onderwerp ligt gevoelig, zowel bij de collega’s van Martine als bij de groep vrouwen die andere keuzes maakt. “Gynaecologen zijn bang voor strafzaken of slechte uitkomsten als ze zich niet houden aan het protocol. Het protocol is hun beschermlaag. Wij willen een bevalling zo veilig mogelijk doen. Vrouwen hebben het gevoel dat ze alleen welkom zijn als ze het volledige protocol volgen en vinden dat ik iets strenger mag optreden naar het systeem, omdat sommige van hen een traumatische ervaring hebben gehad.”
Vraag gestuurde zorg
Gynaecologen denken weleens: we moeten onze poot stijf houden, maar dan kan het zijn dat zo’n vrouw thuis gaat bevallen, aldus Martine. “Dat is uiteindelijk haar eigen keuze, maar deze keuze moet niet vanuit een reactie komen, omdat ze niet in het ziekenhuis wil bevallen. Er is al veel veranderd de afgelopen vier jaar. We zijn langzaam een stap aan het maken van aanbod gestuurde zorg naar vraag gestuurde zorg. De zorg voor de vrouw moet centraal staan. Niemand wil een trauma en artsen willen prettig werken. We moeten dus goed voor elkaar zorgen.”
