Artsen slaan alarm: Aantal fietsslachtoffers met hersenletsel neemt toe

Op woensdag 19 april 2023 vindt de tweede Landelijke Dag van de Fietshelm plaats. Doel van deze dag is om het belang van de fietshelm onder de aandacht te brengen bij jong en oud. De fietshelm verkleint het risico op hersenletsel met 36% en kan bij een ongeluk veel leed voorkomen, zeker bij kinderen en (oudere) E-bikers.

Het aantal fietsslachtoffers met ernstig letsel is in de afgelopen 10 jaar fors gestegen (40% in de periode 2013-2022). De meest recente cijfers laten zien dat in 2022 88.800 fietsers op de Spoedeisende Hulp belandden in Nederland. Hiervan hadden 57.000 fietsslachtoffers met ernstig letsel. Ruim een kwart van hen, ruim 15.000 fietsers, liep tijdens het ongeval hersenletsel op. Martijntje Bakker, directeur/bestuurder bij VeiligheidNL: “Onderzoek laat zien dat helmgebruik de kans op hersenletsel met één derde verlaagt. De kans op hoofdletsel wordt 62% lager”.

Urgentie fietshelm groter dan ooit

In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) maakte de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) prognoses van het aantal verkeersdoden en ernstige verkeersgewonden. De verwachting is dat over de periode 2018-2040 onder fietsers het aantal ernstige verkeersgewonden bij eenzijdige ongevallen met 80%* zal toenemen. De 65-plusser wordt daarbij als een belangrijke risicodoelgroep aangemerkt. De groep 65-plus wordt groter, het aandeel 80-plus wordt groter, ze worden beiden mobieler én kiezen meer voor de fiets als vervoermiddel.

Volgens Marcel Aries, neuroloog-intensivist aan Maastricht UMC+ is de urgentie voor het dragen van een fietshelm groter dan ooit. Aries: “We hebben bijna dagelijks te maken met patiënten met hersenletsel door fietsongelukken en zien de gevolgen van het niet dragen van een fietshelm terug op de scans van het hoofd (breuken, bloedingen en ernstige kneuzingen)”.

Naast de lichamelijke gevolgen leidt hersenletsel vaak tot ernstige onzichtbare klachten, volgens Koko Beers, neurobioloog bij de Hersenstichting: “Zo kan men nog jarenlang of zelfs blijvend last hebben van overprikkeling, geheugenproblemen, concentratiestoornissen en vermoeidheid. De sociale impact van hersenletsel wordt erg onderschat”.

Nederlanders verdeeld over helmplicht

Adriaan Heino, verkeerspsycholoog bij Interpolis, deed onderzoek naar het draagvlak voor een helmplicht. Daaruit blijkt dat 42,7% van de Nederlandse fietsers voor een helmplicht op de E-bike is. In 2021 was dat 47%. Het draagvlak voor een helmplicht op de E-bike is dus iets gedaald. “De helm is een laagdrempelige manier om het aantal verkeerslachtoffers met hoofd- of hersenletsel naar beneden te krijgen. Daarom is het zinvol om na te denken over hoe je fietsers kunt stimuleren om vrijwillig een fietshelm te dragen. Belangrijk daarbij is om goed te kijken naar de motieven en barrières voor helmgebruik bij verschillende doelgroepen, aldus Heino”.

Neuroloog Myrthe Boss, werkzaam in Ziekenhuis Gelderse Vallei, verloor haar moeder aan de gevolgen van ernstig hersenletsel na een ongeluk met de E-bike. Boss: “Ik ben blij dat het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) fietshelmgebruik inmiddels heeft opgenomen in haar beleid voor ‘ouderen’ en ‘enkelvoudige ongevallen. In Denemarken draagt 1 op 2 volwassen fietsers vrijwillig een helm. Dit is bereikt door helmgebruik op een positieve manier te stimuleren. Dat willen we in Nederland ook bereiken. ”

Dag van de Fietshelm

Op woensdag 19 april 2023 worden door het hele land activiteiten georganiseerd om fietsers bewust te maken van het belang van het verbeteren van de fiets veiligheid . Met deze thema-dag willen de betrokken organisaties in 2030 het aantal hoofd- en hersenletsels als gevolg van een fietsongeval met 20% verminderen.*** Meer informatie staat op www.dagvandefietshelm.nl .