Leerlingen overwegen massaal een tussenjaar om te reizen of te werken

Een jaartje de wereld verkennen? Veel jongeren tussen de 18 en 20 jaar overwegen het komend studiejaar er op uit te trekken. Zo’n tussenjaar lijkt voor middelbare scholieren nu helemaal aantrekkelijk omdat het flink wat geld kan schelen.

De basisbeurs komt weliswaar terug, staat in het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie maar wel pas in het schooljaar 2023-2024. Daarop wachten, loont en dat kan oplopen tot wel 3000 euro. Het is te zien in het aantal aanmeldingen, aldus cijfers van de Vereniging Hogescholen.

De instroom van nieuwe studenten in september is vrijwel zeker lager dan vorig jaar. Hogescholen moeten rekening houden met een daling van tien procent. In september gaan studeren betekent immers studeren onder het regime van het leenstelsel. Het studeren nog een jaartje uitstellen kan betekenen dat je in 2023 kunt beginnen met een basisbeurs op zak.

Hoe hoog die beurs precies wordt en wie er recht op heeft, moet nog blijken, maar het kan je als uitwonende student zomaar drie- of vierduizend euro schelen. Dit is een behoorlijke (financiële) prikkel om in 2022-2023 een tussenjaar te nemen en/of lekker op reis te gaan.

Maar een tussenjaar kan om veel redenen zinvol zijn. Bijvoorbeeld om even op adem te komen na de coronajaren op de middelbare school en vrijheid te voelen, om te reizen en om af te spreken met vrienden. En een jaar uitstel kan ook de nodige tijd bieden voor het weloverwogen kiezen van een studie, bijvoorbeeld door te reizen, stage te lopen of ergens te werken.

Gerrie Strik, rector van de vrije school in Zeist, vindt zo’n tussenjaar van groot belang, zelfs essentieel bijna, zo vertelt ze in De Gelderlander . “Vijftig procent van de studenten heeft geregeld last van angststoornissen, somberheidsklachten. Veertig procent voelt zich eenzaam en zeventig procent voelt een enorme druk om te presteren. Hoe kunnen studenten dan vanuit zelfkennis en -vertrouwen de studie kiezen die bij hen past? En die studie volhouden, ook als het tegenzit?” Niet achter je laptop, maar in sociale interactie kom je er achter wie je bent, wat je kunt en wat je wilt, weet Strik. ,,Rond die leeftijd knoop je voor het eerst diepe vriendschappen aan, word je soms meermaals hopeloos verliefd, ontdek je hoeveel je kunt drinken en hoeveel niet. Je ervaring in die jaren bepalen het vermogen om iemand aan te spreken, om te socializen als je ouder bent. Dat leer je alleen maar door het veel te doen.”

Tegenwoordig maken veel jongeren rondreizen in Italië of Frankrijk voor of tijdens hun studie of trekken ze een aantal maanden naar Zuid-Amerika of Azië. Veel van hen schrijven een reisblog waarin ze vertellen over hun ervaringen.

Maar wie denkt dat dat vooral een teken van de tegenwoordige tijd is heeft het mis. Al in de zeventiende eeuw trokken jongemannen door Europa. Zonen, geen dochters, van rijke gezinnen maakten na hun studie zo’n Grand Tour van ongeveer één tot drie jaar. Ze residen in Europa, waarbij vooral Frankrijk, Engeland en Italië populaire bestemmingen waren. Ze leerden nieuwe talen spreken en ontwikkelden vaardigheden als dansen, paardrijden en schermen. Vaak werden deze ervaringen vastgelegd in een reisverslag. Neerlandicus Alan Moss onderzocht 107 van die reisverslagen voor zijn promotieonderzoek.

De zeventiende -eeuwse Grand Tours waren gevaarlijk, ondanks dat ze een fortuin kostten. Reizigers trokken over moeilijk begaanbare bergpaadjes. Rovers, kapers en bandieten lagen op de loer en in drukke steden waren pestuitbraken aan de orde van de dag. Het doel van zo’n reis? Zelfredzaam worden en leren over de wereld.

Als we nu op reis gaan pakken we de trein of het vliegtuig en hebben we een smartphone om eventuele problemen op te lossen. En gelukkig gaan meiden tegenwoordig ook op pad en is het niet alleen maar voorbestemd voor rijke jongemannen. De grootste overeenkomst tussen de reizen toen en nu is wel dat het nog steeds een belangrijk kantelpunt is: Je gaat als twintiger op zo’n reis immers nadenken over wat je wil in het leven.