Klimaatverandering, we horen en lezen er steeds vaker over. Aardwetenschapper en onderzoeker Mathilde Hagens houdt zich al jaren bezig met de gevolgen van klimaatverandering op zeeën en oceanen. “Ja, we moeten ons zorgen maken. Alles wat we nu doen, zal over tientallen jaren een grote en zichtbare impact hebben op het leven van onze kinderen en kleinkinderen.”
Aan het einde van haar middelbare school ging Mathilde voor het eerst op strandvakantie met vrienden. Op een avond zaten ze tot diep in de nacht op het strand en keek ze uit over de zee. “Het was echt een momentopname. Ik keek naar de zee en de golven en wilde weten hoe het werkt. Het was dit moment dat ik besloot om aardwetenschappen te gaan studeren. Ik ervoer een grote liefde voor de zee.”
Mathilde werkt aan de Universiteit Utrecht als onderzoeker en is gepromoveerd op veranderingen in de zuurgraad van zeeën en oceanen. Ze houdt zich met name bezig met de chemische veranderingen die plaatsvinden in zeeën en oceanen, als gevolg van klimaatverandering. “Het water wordt steeds zuurder, omdat wij als mensen met de keuzes die we maken de lucht veranderen. We gebruiken allemaal fossiele brandstoffen, waardoor we koolstofdioxide (CO2) uitstoten. Dit hoopt zich op in de lucht, maar waar we ons vaak minder bewust van zijn, is dat een deel van die uitstoot ook in het water terecht komt. Des te meer gassen er in de lucht zitten, des te meer er ook in het water zitten. Koolstofdioxide is een zuur en zorgt ervoor dat ons water ook zuurder wordt.” Mathilde onderzoekt niet zozeer de gevolgen voor dieren, maar meer hoe snel de verandering gaat en of er verschillen zijn per seizoen of per jaar. Haar scheikundige achtergrond komt hierbij goed van pas.
Tot haar grote verbazing gaat de verandering bij de kust zeeën het snelste. “Daar leven de meeste wezens waar wij als mensen gebruik van maken, zoals vissen en mosselen. Veel dieren hebben flink te lijden onder de veranderingen. Daar moeten wij ons echt zorgen over maken.” Dat we ons nog niet voldoende zorgen maken, komt volgens Mathilde doordat het een lange termijn proces is. Alles wat we nu kunnen zien, komt door ons gedrag van de afgelopen honderd jaar. “Je ziet de impact van wat we nu doen niet direct terug en dat maakt het lastig. Wetenschappers zien het als zorgelijk en een probleem wat er gaande is, omdat over tientallen jaren de gevolgen groot zullen zijn. Ik vermoed dat aan de ene kant wetenschappers nog niet sterk genoeg hun boodschap naar buiten communiceren en dat er aan de andere kant een krachtige lobby gaande is van organisaties met tegengestelde belangen die noodzakelijke veranderingen vertragen.”
“We moeten ons zorgen maken”
Een onderdeel van Mathilde haar werk is dat ze regelmatig met een boot op onderzoek gaat. Zo gaat ze soms een aantal weken per jaar met een groot schip het water op om te onderzoeken wat er in het water zit en wat zich afspeelt op de zeebodem. “Wij noemen dit veldwerk. Ik richt me voornamelijk op de Nederlandse en Europese wateren, wat deels een praktische keuze is. Maar de processen die je bekijkt zijn wereldwijd relevant en moet je ook wereldwijd kunnen presenteren.” Een duidelijk voorbeeld van verzuring en waar we aan kunnen zien dat we ons zorgen moeten maken, is verzuring die plaatsvindt bij mosselen en oesters. “Je ziet dat het kalkskelet van deze dieren er anders uitziet als de zuurgraad lager is. Door de verzuring vervormen ze en kunnen ze minder hard groeien.”
Mathilde krijgt veel erkenning van haar collega’s binnen haar vakgebied, waar zij als een expert wordt gezien op het gebied van oceaanverzuring in Nederland. “Daar ben ik trots op. Als collega’s jouw hoog in achting hebben, dan zegt dit wat.” Onlangs heeft ze een beurs gekregen vanuit het Landelijke Netwerk van Vrouwelijke Hoogleraren. Met deze beurs is ze drie maanden in Stockholm geweest om verder onderzoek te doen. Zij ziet het als haar missie om meer bewustwording te creëren zodat we het belang gaan inzien dat we moeten nadenken over klimaatverandering.
“Rundvlees is het meest vervuilende soort vlees”
Welke stappen kunnen we zelf zetten om verzuring tegen te gaan? “Minder vlees eten is heel belangrijk. Rundvlees is het meest vervuilende soort vlees. Het hele proces voorafgaand aan de biefstuk op je bord produceert enorm veel koolstofdioxide en andere gassen. Eet wat minder vlees per week, isoleer je huis goed en ga vaker met de trein of de fiets. Maak keuzes die voor jezelf makkelijk te implementeren zijn.”