Behoefte aan duurzame bouwmaterialen groeit

Wereldwijd neemt de vraag naar woonruimte toe en bijna 50% van alle grondstoffen wordt verbruikt door de bouwsector! Er is dan ook dringend behoefte aan circulaire, duurzame producten die een zogenaamde kringloopeconomie in de bouw ondersteunen.

Daarbij spelen eigenlijk drie factoren een rol.

1. Zijn er milieuvriendelijke materialen in verwerkt?

2. Is het productieproces energiezuinig en verantwoord uitgevoerd voor zowel mens als natuur?

3. Heeft het bouwproduct een lange levensduur?

Vloeren en tegels met een positieve impact op mens en milieu, zijn volop in ontwikkeling en populair. Een natuurlijk materiaal zoals hout of natuursteen ligt dan voor de hand. Toch zijn er bij deze materialen ook een aantal kanttekeningen te zetten.

Neem nou wandtegels. Die heb je natuurlijk in alle soorten en maten. Vooral tegels van natuursteen of keramisch materiaal zijn populair. Maar hoe weet je nou wat een verantwoorde wandtegel is?

Natuursteen wordt g ewonnen uit de aardkorst en geen één stuk steen is exact hetzelfde. Er zijn maar liefst 6.000 varianten van gestold lava tot steen uit afzettingsgesteente als kalk, klei of zand. En keramische tegels bestaan uit zuivere minerale grondstoffen als klei en zand, die gebakken worden tot een tegel. Natuurlijker kan niet, zou je zeggen.

Maar in de steengroeves en fabrieken buiten Europa, met name in Aziatische landen, zijn vaak slechte arbeidsomstandigheden. Arbeiders zijn vaak niet voorzien van beschermende materialen, zoals een stofmasker. En de lonen zijn veel te laag. In India bijvoorbeeld, ligt het gemiddelde loon per dag rond de 60 roepies, ongeveer 1 euro.
En ook s chuldarbeid speelt vaak een rol. Dat is eigenlijk een vorm van slavernij waarbij arbeiders een schuldbekentenis tekenen bij indiensttreding om een lening af te betalen waar ze ook nog eens torenhoge rentes voor betalen. Bovendien vormt het inwinnen van natuursteen vaak een bedreiging voor de natuur. De groeves liggen in afgelegen gebieden en hebben een aparte infrastructuur en dorpen waar arbeiders moeten wonen. Het lokale ecosysteem wordt hierdoor vaak aangetast. Wat na de steenwinning achterblijft, is vaak een kale vlakte.

Het inwinnen van de grondstoffen voor keramische tegels gaat wel op een verantwoorde manier maar bij fabrikanten is er wel een verschil in milieuvriendelijkheid. De ene fabrikant let nauwkeurig op het energieverbruik en de ander niet, en de ene maakt gebruik van gerecycled materiaal waar de ander voor nieuwe grondstoffen gaat. Ook het op hoge temperatuur bakken van keramische tegels is natuurlijk niet helemaal milieuvriendelijk. Er zijn twee keurmerken die dat in de gaten houden. Het Europees Ecolabel, dit toont aan dat het bedrijf bij de productie op energiebesparing let. Het C2C (cradle to cradle) keurmerk houdt in dat de fabriek let op energie- en grondstoffengebruik en dat het afval goed is verwerkt.

Maar er is een tegel die nog milieubewuster is: de betontegel. Die hardt namelijk uit in water. Nu is er een creatiegfinitiatief van Beton Lab dat het e euwenoude puin van de Domtoren verwerkt in duurzame wandtegels. Die staat namelijk al sinds 2019 volledig in de steigers voor een grote restauratie. Er zijn al veel stenen van het puin gemaakt voor nieuwbouwprojecten in Utrecht maar nu wordt dat puin dus ook verwerkt in tegels.